Võ Ngọc Ánh
Ủy ban Đoàn kết Công giáo (UBĐKCG) là tổ chức được chính quyền Việt Nam thành lập nhằm chi phối và kiểm soát đạo Công giáo.
Tổ chức này là kết quả của sự sáp nhập của hai nhóm Ủy ban Liên lạc Công giáo toàn quốc, thành lập tại miền Bắc vào năm 1955, và Hội những người Công giáo kính Chúa yêu nước, của Mặt trận Giải phóng miền Nam thành lập vào năm 1961.
UBĐKCG Việt Nam: Tổ chức Gây Chia Rẽ Trong Giáo Hội Công Giáo
Mặc dù tên gọi của tổ chức UBĐKCG Việt Nam ngụ ý tới sự đoàn kết, thực tế lại cho thấy tổ chức này gây chia rẽ trong Giáo hội Công giáo.
UBĐKCG Việt Nam là bản sao của Hội Công giáo Yêu nước Trung Quốc, tổ chức mà thần phục chính quyền và không hiệp thông với Đức giáo hoàng.
Tuy nhiên, từ khi thành lập vào tháng 11/1983 cho đến nay, UBĐKCG không thành công trong việc chia rẽ giáo hội Công giáo ở Việt Nam.
Gần như không có vị giám mục Công giáo nào công khai ủng hộ và tham gia vào UBĐKCG.
Việc linh mục tham gia tổ chức này và ra ứng cử đại biểu quốc hội phụ thuộc vào quan điểm của từng giám mục. Có vị cấm, có vị làm lơ. Điều này phụ thuộc vào tương quan tôn giáo và nhà nước trong từng giáo phận.
Một số viên chức chính phủ cũng thừa nhận sự thất bại của UBĐKCG. Trong một bài viết trên tờ Tạp chí Mặt trận, ông tổng biên tập của tờ Người Công giáo Việt Nam ở Hà Nội đã nhận định: “Khó khăn lớn nhất là do tổ chức này không phải là tổ chức của Giáo hội Công giáo. Đa phần tín hữu Công giáo xem đây là tổ chức ‘quốc doanh’ do Đảng và Nhà nước lập ra, nên có cái nhìn thiếu thiện cảm.”
Người Trong Cuộc Không Tin Vào UBĐKCG
Linh mục Benedictô Nguyễn Tấn Khóa (1935 – 2015), người từng là Phó chủ tịch và sau đó là Chủ tịch UBĐKCG trong hai nhiệm kỳ từ 1997 – 2008, cũng từng là đại biểu quốc hội khóa XI (2002 – 2007), đã tự nhận thức được việc tham gia UBĐKCG.
“Tôi cũng giống như một cái bình hoa, khi cần thì người ta bưng ra chưng, hết việc thì người ta lại cất vào,” ông công khai nói như vậy.
Ông không tin và nhận ra rằng UBĐKCG là tổ chức gây chia rẽ Công giáo. Ông nhận thức rằng chính quyền chỉ chọn linh mục làm lãnh đạo UBĐKCG như một công cụ để nghe trên và theo dõi giáo hội Công giáo.
Tại Hà Nội, linh mục Khóa đã được chuẩn bị một phòng để nghỉ mỗi khi ra đó làm việc. Một lần có một thầy chủng sinh (người đang được đào tạo để trở thành linh mục) đi cùng, ông đã nhắc: “Khi vào phòng chỉ được ngủ, không được nói chuyện vì máy nghe lén có thể được đặt khắp nơi.”
Việc linh mục Khóa tham gia UBĐKCG gây sự chỉ trích từ một số người Công giáo bên ngoài giáo phận Đà Nẵng. Những người này không biết nhiều về việc linh mục Benedictô Nguyễn Tấn Khóa tham gia UBĐKCG và sẵn sàng công kích.
Tại giáo phận Đà Nẵng, bốn đời giám mục đã luôn tin tưởng chọn Benedictô Nguyễn Tấn Khóa làm hạt trưởng hạt Tam Kỳ trong 37 năm, điều này cho thấy lòng tin đó.
Thái độ thân thiện, không ngại đối thoại, làm việc hòa hợp với chính quyền giúp ông xây dựng một xứ đạo lớn trải rộng trên ba huyện với những khó khăn của hai chục năm sau biến cố ngày 30/4/1975. Trong 15 năm trở lại đây, giáo xứ Tam Kỳ đã được chia thành 7 giáo xứ và các giáo họ riêng biệt.
Giáo Hội Công Giáo ‘Mắt Nhắm Mắt Mở’ Với UBĐKCG
Giáo hội Công giáo Việt Nam không công nhận UBĐKCG. Tuy nhiên, không có quy định cấm linh mục tham gia UBĐKCG. Thực tế, giáo hội có thái độ ‘mắt nhắm mắt mở’ đối với việc này.
Việc một linh mục tham gia UBĐKCG thường phụ thuộc vào nhu cầu của giáo xứ mà họ đang phụ trách.
Linh mục là người hiểu rõ nhất về nhu cầu và công việc của giáo xứ. Do đó, để thuận lợi hơn trong công việc liên quan đến chính quyền và các thủ tục hành chính, một số linh mục chấp nhận tham gia UBĐKCG. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc các linh mục này có quyền lực hơn.
Tôi đã không ít lần trò chuyện với những linh mục tham gia vào Mặt trận Tổ quốc ở các cấp và UBĐKCG, và lời chia sẻ của họ có điểm chung: “Tham gia UBĐKCG chỉ khi được mời thì mới đi tham gia. Bất cứ lời nói hoặc hành động gì cũng không ảnh hưởng đến trách nhiệm của mình trước Giáo hội và niềm tin của mình.”
Trong vòng 40 năm qua, linh mục tham gia UBĐKCG ít khi chống lại Giáo hội Công giáo. Điều đáng chú ý là UBĐKCG đã từ chối việc Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô 2 phong thánh cho 117 vị tử đạo tại Việt Nam vào năm 1988 tại Vatican.
Không phải tất cả các linh mục tham gia UBĐKCG đều trở thành công cụ của chính quyền. Tuy nhiên, cũng có không ít linh mục, dù không tham gia UBĐKCG, gây ra nhiều đau khổ cho giáo hội.
Dù vậy, việc linh mục tham gia UBĐKCG đã tự hạn chế mình để được chọn làm các chức vụ quan trọng trong giáo phận, bao gồm cả việc được chọn để đi du học.
Giáo hội Công giáo có lý do chính đáng để đề phòng và lo lắng rằng các linh mục này sẽ bị chi phối và làm theo chính quyền.
Thực tế cho thấy chính quyền và Đảng Cộng sản luôn tìm cách lôi kéo và thỏa thuận để có người trong các tôn giáo để gây chia rẽ và tạo khó khăn.
Vào đầu những năm 2000, tôi có một người em trước khi nhập vào chủng viện bị công an tỉnh Quảng Nam gọi lên. Công an tỉnh đề nghị rằng nếu đồng ý tham gia và cung cấp thông tin cho họ, thì sẽ được cho đi học và mọi việc sau này sẽ thuận lợi hơn.
UBĐKCG Như Một Nơi Mặc Cả Của Chính Quyền Với Các Linh Mục
Thực tế tại các giáo xứ khi xin sửa chữa hoặc xây dựng các công trình mới thường bị chính quyền chậm trễ.
Khó xin phép, nên sau khi gửi hồ sơ đến các cơ quan chức năng của chính quyền, không ít linh mục quản xứ tổ chức thi công mà chưa có phép. Chính quyền sẽ nhanh chóng thể hiện quyền lực trong trường hợp này.
Vụ việc tại giáo họ Phaolô, bị cán bộ chính quyền xã Đắk Nông, huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum quấy phá trong thánh lễ vào lúc hơn 6 giờ chiều ngày 22/3 là một minh chứng cho điều này.
Chính quyền thường sử dụng các chiêu thức liên quan đến thủ tục hành chính để chặt chẽ các linh mục và giáo xứ để gây lôi kéo vào UBĐKCG.
Trong thực tế, trong vòng 30 năm trở lại đây, Giáo hội Công giáo Việt Nam không còn quá khắt khe đối với UBĐKCG. Hiện nay, hầu hết các giáo phận, tỉnh thành đều có UBĐKCG và có linh mục và giáo dân tham gia.
Ngay cả tờ báo Công giáo và Dân tộc tại Sài Gòn, thuộc UBĐKCG của chính quyền, đã truyền đạt thông tin mà giáo hội muốn thông báo và một ít tin tức ‘cúng cụ’.
Ở Hoa Kỳ, một quốc gia có tự do tôn giáo thực sự, tôi không thấy có tổ chức do chính quyền thành lập để can thiệp vào các tôn giáo như ở Việt Nam.
Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ có 18 ủy ban thuộc giáo hội.
Mặc dù Công giáo là tôn giáo có số tín đồ lớn nhất ở Mỹ, với gần 62 triệu người, nhưng không có linh mục nào trong hai viện tại quốc hội Mỹ.
Khi tự do tôn giáo chưa được đảm bảo hoàn toàn, UBĐKCG trở thành ‘cây thánh giá’ mà Giáo hội Công giáo Việt Nam phải vác.
FAQs
-
UBĐKCG là gì?
UBĐKCG là viết tắt của Uỷ Ban Đoàn Kết Công giáo, tổ chức thành lập bởi chính quyền Việt Nam để chi phối và kiểm soát đạo Công giáo. -
Tại sao UBĐKCG gây chia rẽ trong Giáo hội Công giáo?
UBĐKCG được lập ra nhằm gây chia rẽ và không hiệp thông với Đức giáo hoàng, giống như tổ chức tương tự ở Trung Quốc. -
Có linh mục nào tham gia vào UBĐKCG không?
Gần như không có linh mục nào công khai tham gia vào UBĐKCG. Việc linh mục tham gia tổ chức này phụ thuộc vào quan điểm của từng giám mục và tương quan giữa nhà nước và tôn giáo trong mỗi giáo phận. -
Giáo hội Công giáo có nhận UBĐKCG không?
Giáo hội Công giáo Việt Nam không công nhận UBĐKCG, nhưng cũng không cấm linh mục tham gia vào tổ chức này. -
UBĐKCG có ảnh hưởng đến công việc của linh mục không?
Một số linh mục tham gia vào UBĐKCG nhằm thuận lợi hơn trong công việc liên quan đến chính quyền. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc linh mục có thêm chút thế quyền.
Conclusion
UBĐKCG Việt Nam đã không đạt được mục tiêu gây chia rẽ giáo hội Công giáo. Mặc dù chính quyền thành lập tổ chức này nhằm kiểm soát và chi phối đạo Công giáo, UBĐKCG không được công nhận và không có sự ủng hộ từ giám mục và người trong cuộc. Giáo hội Công giáo Việt Nam đã thừa nhận sự thất bại của UBĐKCG và không áp đặt cấm linh mục tham gia tổ chức này. Tuy nhiên, Giáo hội vẫn đề phòng và lo lắng về việc các linh mục tham gia UBĐKCG có thể bị chi phối và làm theo chính quyền.