Vào mùa mưa, chúng ta thường ghi nhận nhiều trường hợp bị viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang. Kiến ba khoang là loại côn trùng nguy hiểm, độc tố trong chúng mạnh gấp 12-15 lần nọc rắn hổ. Nếu không được điều trị kịp thời, việc tiếp xúc với chất gây độc của kiến ba khoang có thể dẫn đến những biến chứng nặng.
Kiến ba khoang – một loại côn trùng nguy hiểm
Kiến ba khoang, còn được gọi là kiến khoang, kiến kim, kiến lác, kiến gạo, kiến cong, là loài côn trùng có màu sắc xen kẽ giữa đen và vàng cam. Chúng có thân hình thon, dài như hạt thóc, dài khoảng 1-1.2cm, và rộng 2-3mm. Kiến ba khoang có 3 đôi chân, 2 đôi cánh và một đôi cánh dài mỏng trong suốt gấp lại gọn gàng và dấu bên dưới đôi cánh cứng ngắn. Chúng bay và chạy rất nhanh.
Kiến ba khoang thường sống ở các ruộng lúa, cỏ mục, vườn cây, bãi rác thải và công trình đang xây dựng. Chúng xuất hiện nhiều vào mùa mưa và khi độ ẩm cao, thuận lợi cho kiến phát triển. Kiến ba khoang ưa thích ánh sáng đèn ban đêm, nên bay vào theo ánh đèn và đậu vào quần áo, khăn mặt, giường chiếu, chăn màn…
Chất độc trong cơ thể kiến ba khoang có thể làm tổn thương da người, gây bỏng da và viêm da nếu chất này được giải phóng ra khi kiến bị tác động, chà sát hoặc bị giết.
Tổn thương do kiến ba khoang
Trong cơ thể kiến ba khoang, có chứa độc tố Pederin (C24H43O9N) có độc tính mạnh gấp 12-15 lần nọc của rắn hổ. Tuy nhiên, do lượng tiếp xúc nhỏ và chỉ ở ngoài da, chất này không gây chết người như nọc rắn. Chất Pederin chủ yếu gây bỏng da và có thể nhầm với tổn thương trong bệnh zona thần kinh. Vết thương do kiến ba khoang đốt có những đặc điểm sau:
- Tổn thương thường xuất hiện ở các vùng da hở như mặt và hai tay.
- Vết thương có thể thành vệt dài hoặc thành đám. Ban đầu, nó là những nốt ban đỏ rồi sưng lên thành mụn mủ với một điểm lỏm màu trắng vàng ở giữa.
- Nếu không giữ gìn cẩn thận, vết thương có thể bị loét và làm rỉ dịch.
- Vết thương thường đau rát, ngứa ngáy khó chịu và trong một số trường hợp có thể gây sốt, nổi hạch và biến chứng nhiễm trùng toàn thân.
Phòng tránh
Để tránh bị kiến ba khoang đốt, chúng ta có thể thực hiện các biện pháp sau:
- Vệ sinh phòng ở sạch sẽ và thoáng mát.
- Buổi tối, nên tắt các bóng điện có ánh sáng xanh, tím và sử dụng bóng điện có ánh sáng đỏ hoặc vàng.
- Trước khi đi ngủ, nên kiểm tra kĩ giường gối, chăn chiếu và quần áo để đảm bảo không có kiến ba khoang.
Làm gì khi bị chất độc dính vào da?
Nếu bạn bị kiến ba khoang đốt và chất độc của chúng dính vào da, hãy thực hiện các biện pháp sau:
- Lấy nước sạch mát rửa chỗ kiến đốt rồi cho xà phòng rửa vào nhẹ nhàng. Đảm bảo bạn không tạo ra trầy xước hoặc vỡ vết thương.
- Nhanh chóng bôi hồ nước (bán ở các hiệu thuốc).
- Trong những ngày sau đó, tùy vào mức độ bị kiến đốt, bạn có thể sử dụng một số loại thuốc và bôi hồ nước đều đặn.
- Nếu vết đốt trở thành nốt mụn mủ và phồng rộp lên, bạn có thể bôi mỡ Oxyde kẽm hoặc mỡ kháng sinh lên da.
- Nếu vết đốt có dấu hiện lở loét, nhiễm khuẩn và bị rỉ mủ, hãy bôi thêm dung dịch xanh metilen 1% và đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời.
- Mỗi ngày, hãy bôi thuốc 2 lần và trước khi bôi thuốc, hãy rửa sạch vết thương với nước muối loãng (bán ở các hiệu thuốc).
Xử trí khi tiếp xúc với kiến ba khoang
Nếu bạn tiếp xúc với kiến ba khoang, hãy tuân thủ các biện pháp sau:
- Không nghiền nát, chà xát kiến khi thấy chúng xuất hiện trên cơ thể để tránh độc tố tiết ra.
- Khi bị dính chất độc, tránh gãi hoặc chà mạnh vùng da bị tổn thương. Đừng tiếp xúc các vùng da lành với nơi bị dính độc tố.
- Rửa sạch vết thương (đặc biệt là ở vùng mắt) càng nhanh càng tốt khi bị dính chất độc. Bạn nên bôi thuốc và sử dụng các loại thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Nếu bạn lỡ đập chết kiến ba khoang bằng tay, hãy rửa sạch bàn tay bằng xà phòng càng sớm càng tốt để tránh độc tố của kiến dính vào.
- Khi da bị tổn thương, tấy đỏ và lan rộng, hãy đi khám và không nên tự yêu cầu mua thuốc điều trị. Bởi trong các loại thuốc bôi ngoài da có chứa Corticoid, chất giải độc tố. Chỉ có bác sĩ mới có thể chỉ định việc sử dụng thuốc.
Viêm da do kiến ba khoang thường khỏi nhanh trong vòng 1 tuần nếu được xử trí đúng cách. Tuy nhiên, người bệnh chỉ nên rửa nhẹ nhàng tại nơi tiếp xúc bằng nước muối sinh lý (9‰) ngay sau khi tiếp xúc để trung hòa hoặc giảm bớt yếu tố dị ứng, kích ứng da. Sau đó, nên đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời. Đừng tự ý điều trị để tránh các biến chứng nặng hơn.
FAQs
Q: Kiến ba khoang có thể gây chết người không?
A: Chất độc Pederin trong kiến ba khoang không gây chết người như nọc rắn hổ, tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, việc tiếp xúc với chất gây độc của kiến ba khoang có thể dẫn đến những biến chứng nặng.
Q: Làm thế nào để phòng tránh bị kiến ba khoang đốt?
A: Để tránh bị kiến ba khoang đốt, bạn cần vệ sinh phòng ở sạch sẽ và thoáng mát. Buổi tối, hãy tắt bóng điện có ánh sáng xanh, tím và sử dụng bóng điện có ánh sáng đỏ hoặc vàng. Trước khi đi ngủ, hãy kiểm tra kĩ giường gối, chăn chiếu và quần áo để đảm bảo không có kiến ba khoang.
Q: Làm gì khi bị kiến ba khoang đốt?
A: Khi bị kiến ba khoang đốt, bạn nên lấy nước sạch mát rửa chỗ kiến đốt rồi cho xà phòng rửa vào nhẹ nhàng. Sau đó, nhanh chóng bôi hồ nước và sử dụng các loại thuốc bôi đều đặn. Nếu vết đốt trở thành nốt mụn mủ và phồng rộp lên, hãy bôi mỡ Oxyde kẽm hoặc mỡ kháng sinh lên da. Nếu vết đốt có dấu hiện lở loét, nhiễm khuẩn và bị rỉ mủ, bạn cần bôi thêm dung dịch xanh metilen 1% và đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời. Mỗi ngày, hãy bôi thuốc 2 lần và trước khi bôi thuốc, rửa sạch vết thương với nước muối loãng.