Trẻ mới sinh mắc phải tình trạng táo bón kéo dài có thể gây ra nứt kẽ hậu môn, sa trực tràng hay tích tụ độc tố trong cơ thể. Vì vậy, hiểu rõ nguyên nhân, phòng ngừa và cách điều trị tình trạng này là điều rất quan trọng. Bài viết này sẽ giúp các bà mẹ có thông tin hữu ích và giải đáp các thắc mắc về táo bón ở trẻ sơ sinh.
Táo bón ở trẻ sơ sinh là gì?
Táo bón ở trẻ sơ sinh là tình trạng khi trẻ gặp khó khăn trong việc đi tiêu hoặc không đi tiêu thường xuyên như bình thường. Đây là một tình trạng không phổ biến nhưng nếu không được phát hiện và điều trị sớm, có thể gây ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cho trẻ.
Nguyên nhân bé sơ sinh bị táo bón
Táo bón ở trẻ sơ sinh có thể có nhiều nguyên nhân khác nhau. Do đó, khi trẻ sơ sinh gặp tình trạng táo bón, mẹ cần phát hiện sớm và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp.
1. Bé “phớt lờ” nhu cầu đại tiện
Trong một số trường hợp, bé gặp khó khăn khi đi đại tiện và cảm thấy đau rát hậu môn khi cố gắng đẩy phân ra ngoài. Điều này khiến bé sợ hãi và có thể cố nhịn đi tiêu, làm tình trạng táo bón trở nên nghiêm trọng và kéo dài hơn.
2. Thay đổi chế độ ăn uống
Thông thường, trẻ sơ sinh bị táo bón khi chuyển từ sữa mẹ sang sữa công thức hoặc các loại thức ăn đặc hơn. Sự thay đổi trong chế độ ăn uống hàng ngày của trẻ sơ sinh khiến cơ chế nhu động ruột của bé không kịp thích nghi, dẫn đến tình trạng táo bón. Ngoài ra, chế độ dinh dưỡng không cân đối, thiếu chất xơ và chất lỏng cũng có thể gây táo bón ở trẻ sơ sinh.
3. Thay đổi thói quen
Các thay đổi trong thói quen sinh hoạt có thể ảnh hưởng đến chức năng ruột của trẻ sơ sinh, gây khó đi tiêu và táo bón. Thay đổi thói quen này có thể bao gồm thay đổi thời tiết, chỗ ngủ, môi trường và những yếu tố khác.
4. Dị ứng đạm sữa công thức
Táo bón ở trẻ sơ sinh có thể thường xuyên xảy ra khi trẻ uống sữa công thức. Điều này có thể do sữa công thức chứa nhiều đạm, gây khó tiêu hóa và táo bón. Trong trường hợp này, mẹ nên thay đổi loại sữa và tuân thủ liều lượng đúng theo hướng dẫn sử dụng được ghi trên bao bì.
Ngoài ra, còn có một số nguyên nhân khác như vấn đề với đầu dây thần kinh trong ruột, rối loạn chuyển hóa bẩm sinh, thiết hụt tuyến giáp hay các vấn đề liên quan đến tủy sống có thể gây táo bón ở trẻ sơ sinh.
Dấu hiệu táo bón ở trẻ sơ sinh
Khi trẻ sơ sinh bị táo bón, phân của trẻ sẽ trở nên khô và cứng hơn bình thường. Trẻ cảm thấy đau đớn, căng thẳng và khóc khi đi tiêu. Khi đi tiêu, bé thường phải cong lưng, thắt chặt mông, và có thể rặn lâu. Tình trạng này khiến bé cảm thấy không thoải mái và táo bón trở thành nỗi ám ảnh của trẻ sơ sinh.
Ngoài ra, trẻ bị táo bón cũng có tần suất đi tiêu thấp hơn bình thường. Tuy nhiên, tần suất đi tiêu của mỗi trẻ là khác nhau, phụ thuộc vào độ tuổi và chế độ dinh dưỡng. Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ hoàn toàn có thể đi tiêu 1 lần/tuần hoặc đi tiêu mỗi ngày một lần sau khi bú.
Nếu tình trạng táo bón ở trẻ không được phát hiện sớm, có thể gây ra các vấn đề khác như kém ăn, không chịu bú mẹ, cảm giác đầy bụng, trướng bụng, khó chịu, quấy khóc, ngủ không ngon giấc và sụt cân nhanh chóng.
Cách điều trị trẻ sơ sinh bị táo bón
Các biện pháp điều trị táo bón ở trẻ sơ sinh thường xoay quanh việc điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và rèn luyện thói quen mới để khắc phục tình trạng này.
1. Luyện tập thói quen vệ sinh
Rèn luyện thói quen vệ sinh là một trong những biện pháp trị táo bón hiệu quả nhất. Thời điểm tốt nhất để đi vệ sinh là sau bữa ăn. Mẹ có thể xây dựng thói quen đi vệ sinh của bé dựa trên khoảng thời gian bé thường đi vệ sinh và thời gian bé ăn. Bằng cách này, mẹ có thể xác định thời gian đi tiêu phù hợp và rèn luyện cho bé thói quen đi vệ sinh mỗi khi mẹ phát ra tiếng “xi”.
Ngoài ra, nếu trẻ bị táo bón nặng, mẹ có thể dùng nước ấm để kích thích cơ vòng hậu môn thả lỏng, giúp bé dễ đi ngoài hơn. Tắm nước ấm cũng khiến bé cảm thấy thoải mái và thư giãn hơn, làm dịu cảm giác đau tức vùng bụng do đầy hơi và táo bón.
2. Massage bụng cho bé
Việc massage bụng theo chiều kim đồng hồ mỗi ngày sẽ kích thích hoạt động ruột của bé, giúp bé đẩy phân ra ngoài một cách dễ dàng hơn. Mẹ có thể massage bụng cho bé bằng cách đặt ngón trỏ và ngón giữa gần rốn của bé, ấn nhẹ và xoay theo chiều kim đồng hồ. Đồng thời, mẹ cũng có thể kết hợp di chuyển chân của bé theo chuyển động khi đạp xe đạp trong tư thế nằm ngửa để giảm căng thẳng cho ruột và cải thiện tình trạng táo bón.
3. Kết hợp vận động và massage cho trẻ
Hỗ trợ bé vận động nhiều hơn là một biện pháp ngăn ngừa táo bón hiệu quả và an toàn nhất. Trẻ được vận động nhiều hơn không chỉ giúp bé rèn luyện cơ thể khỏe mạnh mà còn kích thích hoạt động tiêu hóa.
4. Thay đổi chế độ dinh dưỡng
Đối với trẻ sơ sinh bú mẹ hoàn toàn, mẹ cần đảm bảo bé được bú đủ sữa trong mỗi lần. Bên cạnh đó, cân đối chế độ dinh dưỡng hàng ngày của mẹ, bổ sung thêm chất xơ, chất khoáng và vitamin, và uống đủ nước. Các chất này sẽ được dung nạp vào cơ thể qua sữa mẹ, giúp bé tiêu hóa và đào thải phân dễ dàng hơn, cải thiện tình trạng táo bón. Mẹ nên bổ sung sữa chua vào chế độ dinh dưỡng hàng ngày để tăng cường lợi khuẩn và hỗ trợ hệ tiêu hóa.
Đối với trẻ dùng sữa công thức, mẹ cần pha sữa đúng theo hướng dẫn và không pha trộn các loại thức ăn đặc vào sữa. Mẹ cũng có thể tham khảo ý kiến bác sĩ và thử thay đổi loại sữa cho bé.
Đối với trẻ đã bắt đầu ăn dặm, mẹ cần bổ sung đủ các chất dinh dưỡng cần thiết và thêm trái cây, rau quả để tăng cường chất xơ cho bé. Một số loại thực phẩm có thể giúp cải thiện tình trạng táo bón bao gồm: trái cây như táo, mận, lê, đào, bông cải xanh, ngũ cốc nguyên hạt như bột yến mạch, bánh mì, mì ống.
Cách phòng ngừa táo bón cho trẻ sơ sinh
Để ngăn ngừa tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh, mẹ có thể thực hiện các biện pháp sau:
-
Thực hiện chế độ dinh dưỡng lành mạnh và khoa học cho cả mẹ và bé. Bổ sung chất xơ từ rau mồng tơi, rau dền đỏ, khoai lang, bông cải xanh và các loại rau xanh, trái cây vào thực đơn hàng ngày để ngăn ngừa táo bón.
-
Massage thường xuyên cho bé để giảm nhẹ và ngăn ngừa táo bón. Massage theo chiều kim đồng hồ từ rốn và di chuyển xuống hông bên phải của bé.
-
Tạo điều kiện cho bé vận động nhiều hơn. Đây là biện pháp ngăn ngừa táo bón hiệu quả và an toàn nhất.
-
Đảm bảo bé uống đủ sữa hoặc nước tùy theo độ tuổi. Đối với trẻ nhỏ dưới 6 tháng, cần đảm bảo uống đủ sữa. Đối với trẻ từ 6 tháng trở lên, có thể bổ sung nước nhỏ từng lượng.
-
Thiết lập thói quen đi vệ sinh đều đặn để giảm nguy cơ táo bón và phát hiện sớm tình trạng này.
Nếu đã thử các biện pháp điều trị thông thường nhưng tình trạng táo bón của bé vẫn không cải thiện hoặc xuất hiện các dấu hiệu bất thường, mẹ nên đưa bé đến cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị.