Cảnh máu chảy nhoe nhoét ở mũi và hương vị khó chịu của máu trong miệng có thể làm trẻ hoảng sợ và lo lắng về tình trạng của mình. Điều đầu tiên bạn cần làm là lấy lại bình tĩnh và tìm cách trấn an con.
Chảy Máu Cam ở Trẻ Em
Chảy máu cam (hay chảy máu mũi) xảy ra khi các mạch máu nhỏ ở mũi bị vỡ và chảy máu. Điều này là phổ biến và thường xảy ra ở trẻ em từ 2-10 tuổi. Chảy máu mũi thường xảy ra nhiều hơn vào buổi sáng và nguyên nhân chính chưa được rõ ràng. Tuy nhiên, chấn thương vẫn là nguyên nhân phổ biến nhất vì niêm mạc mũi được nuôi dưỡng bởi nhiều mạch máu nhỏ nằm gần bề mặt.
Phân loại chảy máu mũi
1. Chảy máu mũi trước
- Chiếm khoảng 90% trường hợp
- Xuất phát từ phía trước mũi, đặc biệt ở đám rối Kieselbach ở phần dưới của vách ngăn mũi
- Phổ biến ở vùng khí hậu khô hoặc trong môi trường khô
- Chảy máu một bên và máu chảy ra phía trước
- Chảy máu dai dẳng, khối lượng không nhiều
2. Chảy máu mũi sau
- Chiếm khoảng 10% trường hợp
- Liên quan tới các mạch máu ở cao hơn và sâu hơn của mũi
- Thường cần được chăm sóc y tế và xuất hiện ở người cao tuổi, người huyết áp cao hoặc trong trường hợp chấn thương vùng mũi mặt.
- Chảy máu cả hai bên và máu chảy ra phía sau
Nguyên nhân chảy máu mũi
Chảy máu mũi có thể xuất hiện vì nhiều lý do, bao gồm:
- Mạch máu quá nhạy cảm và có thể vỡ khi thời tiết hanh khô hoặc sử dụng lò sưởi, máy điều hòa trong một thời gian dài.
- Dị ứng và nhiễm trùng ở mũi, họng và xoang.
- Ngoáy mũi hoặc các loại chấn thương cục bộ khác.
- Xì mũi quá mạnh.
- Trẻ nhét dị vật vào mũi.
- Rặn mạnh khi đi ngoài phân.
- Vách ngăn mũi bị vẹo.
- Thở oxy qua ống thông mũi.
- Sử dụng thuốc chống viêm, thuốc xịt mũi.
- Gãy xương mũi hoặc vỡ nền sọ.
- Bệnh chảy máu hoặc rối loạn đông máu.
- Các khối u lành tính hoặc ác tính.
Sơ cứu cho chảy máu mũi
Nếu chăm sóc đúng cách, phần lớn các trường hợp chảy máu mũi trước sẽ tự ngừng. Sau khi trẻ đã bình tĩnh, hãy thực hiện các bước sau:
- Yêu cầu trẻ xì mũi nhẹ nhàng để loại bỏ các cục máu đông đã hình thành bên trong mũi. Điều này có thể khiến máu chảy nhiều hơn trong chốc lát nhưng sau đó mọi việc sẽ ổn. Bỏ qua giai đoạn này nếu trẻ quá nhỏ.
- Đặt trẻ ngồi thẳng, đầu và cổ hơi ngả về trước. Tư thế này giúp máu không chảy xuống họng, tránh gây nôn và tiêu chảy. Không đặt trẻ nằm hay ngả đầu ra sau hoặc kẹp đầu giữa hai đầu gối.
- Dùng ngón trỏ và ngón cái bóp chặt hai bên cánh mũi (phần chóp mũi mềm) của trẻ. Không bóp phần xương sống mũi vì làm vậy không thể giúp cầm máu.
- Bóp chặt cánh mũi trong 10 phút. Trong lúc chờ đợi, cho trẻ đọc sách hay xem tivi. Máu cần thời gian để tạo cục máu đông. Thả tay quá sớm hoặc quá thường xuyên có thể khiến máu chảy kéo dài.
- Nếu muốn, có thể chườm lạnh hoặc đặt khăn mát lên vùng gốc mũi và má của trẻ hoặc cho trẻ ngậm viên đá. Điều này giúp mạch máu ở mũi co lại, làm chậm quá trình chảy máu.
- Hướng dẫn trẻ nhổ máu tích tụ trong miệng vì nuốt máu có thể gây nôn.
- Cho trẻ uống chút nước mát để giảm căng thẳng và tẩy bớt mùi máu trong miệng.
- Sau 10 phút, thả tay xem máu ngừng chảy chưa.
Nếu máu vẫn tiếp tục chảy, lặp lại các bước trên một lần nữa hoặc sử dụng thuốc co mạch tại chỗ (Afrin hoặc Rhinex) nhỏ vào mũi để làm ngưng chảy máu.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Đưa trẻ đến các cơ sở y tế để được khám và xử trí kịp thời nếu:
- Không cầm máu sau khi áp dụng các biện pháp sơ cứu trong vòng 20 phút.
- Chảy máu mũi tái đi tái lại nhiều lần.
- Máu chảy nhanh hoặc mất nhiều máu (hơn một cốc đầy).
- Chảy máu do chấn thương, ví dụ như ngã hay bị đấm vào mặt.
- Cảm thấy mệt mỏi và chóng mặt.
- Máu chảy xuống phần sau họng chứ không chảy ra phần trước mũi kể cả khi trẻ đã ngồi ngả đầu về phía trước.
- Chảy máu mũi khi dùng một loại thuốc mới.
- Chảy máu mũi đi kèm với vết bầm dập trên toàn thân hoặc chảy máu ở khu vực khác như xuất hiện máu trong phân, nước tiểu.
- Đang dùng thuốc chống đông máu.
- Trẻ có bệnh toàn thân khác ảnh hưởng đến đông máu như bệnh gan, bệnh thận, bệnh hemophilia.
- Mới trải qua hóa trị liệu.
Điều trị tại cơ sở y tế
Việc điều trị cấp cứu cũng dựa trên nguyên tắc sơ cứu ban đầu. Nhân viên y tế sẽ hướng dẫn cha mẹ cách ấn mũi cho máu ngừng chảy. Nếu các biện pháp sơ cứu này không mang lại hiệu quả, máu mũi tiếp tục chảy, bác sĩ sẽ kiểm tra tìm điểm mạch chảy máu.
Sau đó, bác sĩ có thể:
- Bôi thuốc mỡ cầm máu vào bên trong mũi của trẻ.
- Dùng nitrat bạc hoặc các hóa chất khác để “đốt” các mạch máu.
- Áp dụng thủ thuật nhét bấc mũi.
- Kê đơn kháng sinh để ngăn ngừa nhiễm trùng.
- Xét nghiệm máu để kiểm tra lượng máu bị mất (trường hợp nặng).
Sau điều trị, trẻ cần tuân thủ các hướng dẫn và hạn chế hoạt động mạnh trong một thời gian.
Các biện pháp phòng ngừa chảy máu mũi trở lại
- Trẻ cần được nghỉ ngơi ít nhất trong 2 giờ sau khi chảy máu cam.
- Tránh đồ nóng, thức ăn nóng hoặc tắm nước nóng trong ít nhất 24 giờ sau khi chảy máu.
- Không ngoáy mũi hoặc xì mũi trong vòng 24 giờ (1 tuần nếu trẻ đã được điều trị).
- Tránh các hoạt động mạnh trong vòng 1 tuần, không nhấc vật nặng.
- Uống đủ nước và tăng lượng chất xơ trong chế độ ăn để tránh táo bón.
- Làm ẩm niêm mạc mũi bằng kem làm ẩm hoặc nước muối sinh lý.
Nếu chảy máu cam tái phát, xì mũi để tống hết các khối máu đông ra ngoài hoặc sử dụng thuốc co mạch tại chỗ. Lặp lại các bước sơ cứu nếu cần.
Diễn biến và dự phòng
Phần lớn chảy máu mũi chỉ gây khó chịu nhẹ. Trẻ có thể trải qua vài đợt chảy máu mũi trong vài tuần. Hiếm khi trẻ mất máu tới mức gây thiếu máu. Việc áp dụng các biện pháp ngăn ngừa chảy máu mũi trước là quan trọng.
- Giữ cho niêm mạc mũi được ẩm.
- Cho trẻ uống đủ nước.
- Tránh chấn thương vùng vách ngăn mũi.
- Dùng máy phun sương làm ẩm không khí.
- Sử dụng nước muối sinh lý hoặc xịt mũi giúp làm ẩm niêm mạc.
Nếu chảy máu cam cứu không được, đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa Tai mũi họng để được khám và điều trị kịp thời.
FAQs
Q: Chảy máu mũi có nguy hiểm không?
A: Chảy máu mũi thường không nguy hiểm và phần lớn trường hợp tự ngừng.
Q: Khi nào cần đưa trẻ đến bác sĩ?
A: Đưa trẻ đến bác sĩ nếu máu chảy không ngừng trong vòng 20 phút, chảy máu tái đi tái lại nhiều lần, chảy máu nhanh hoặc mất nhiều máu, hoặc có các triệu chứng khác như cảm thấy mệt mỏi hoặc chóng mặt.
Q: Có cách nào ngăn ngừa chảy máu mũi trở lại?
A: Để ngăn ngừa chảy máu mũi trở lại, cần giữ niêm mạc mũi ẩm, uống đủ nước, tránh chấn thương vùng mũi, sử dụng máy phun sương làm ẩm không khí và dùng nước muối sinh lý hoặc xịt mũi giúp làm ẩm niêm mạc.