Tinh hoàn có vai trò quan trọng trong việc duy trì sinh sản. Bộ phận này vô cùng nhạy cảm nên dễ bị tổn thương. Vì thế, nam giới cần nắm rõ về cấu tạo, chức năng, đặc biệt là các bệnh lý liên quan để có biện pháp chăm sóc và điều trị phù hợp.
Tinh hoàn là gì?
Tinh hoàn là hai cơ quan hình bầu dục trong hệ thống sinh sản của nam giới. Tinh hoàn chịu trách nhiệm sản xuất, lưu trữ tinh trùng cho tới khi xuất tinh. Ngoài ra, bộ phận này còn sản xuất một loại hormone – testosterone. Hormone này chịu trách nhiệm cho ham muốn tình dục, khả năng sinh sản, sự phát triển của những khối cơ bắp và xương của nam giới.
Tinh hoàn nằm ở đâu?
Tinh hoàn được chứa trong túi da (bìu). Phần bìu treo ở ngoài cơ thể, phía trước vùng xương chậu gần đùi của nam giới. Vị trí này lại dễ khiến tinh hoàn tổn thương do chúng không có cơ bắp hay xương che chắn.
Ngoài ra, bìu còn được coi như 1 hệ thống điều hoà nhiệt độ giúp nhiệt độ của 2 tinh hoàn luôn thấp hơn nhiệt độ cơ thể từ 1 – 2 độ. Bởi môi trường mát mẻ rất cần thiết cho quá trình sản xuất tinh trùng khỏe mạnh.
Tinh hoàn trông như thế nào?
Tinh hoàn có hình bầu dục, hình dáng giống quả trứng gà. Cơ thể của một nam giới khỏe mạnh sẽ sở hữu hai tinh hoàn. Thông thường, chúng sẽ có kích cỡ khác nhau. Chiều dài trung bình của tinh hoàn là khoảng 4 – 5,1 cm.
Cấu tạo của tinh hoàn
Tinh hoàn gồm hai phần là mạch máu và những ống sinh tinh. Độ dài của mỗi tinh hoàn khoảng 4 – 5cm, được bao bọc bên trong bao xơ dày (cân trắng). Ở đây, chúng sẽ phân chia để tạo thành khoảng 200 – 400 thùy nhỏ.
Những thùy này lại chứa khoảng 2 – 4 ống sinh tinh, được phân tách bởi các vách xơ. Những ống này dạng cuộn xoắn, có chức năng sản sinh tinh trùng.
Các tế bào leydig và mạch máu thần kinh được phân bố giữa những ống sinh tinh. Chức năng của tế bào leydig là tiết hormone testosterone sinh dục nam.
Ống sinh tinh là nơi tinh trùng được sản xuất trong quá trình sinh tinh. Khi những tế bào tinh trùng phát triển và trưởng thành, chúng di chuyển tới ống dẫn rộng hơn. Sau đó, chúng lại được chuyển tới một ống cuộn chặt bên ngoài mỗi tinh hoàn (mào tinh hoàn). Đây là nơi những tế bào tinh trùng được lưu trữ, trưởng thành hoàn toàn.
Kích thước của tinh hoàn sẽ tăng khi nam giới trưởng thành và giảm khi về già. Nguyên nhân là sự suy giảm tự nhiên của testosterone ở phái mạnh.
Tinh hoàn có chức năng gì đối với nam giới?
Theo cấu tạo, tinh hoàn đảm nhận hai chức năng trong cơ thể của nam giới gồm ngoại tiết và nội tiết, cụ thể:
-
Ngoại tiết: Chức năng này được thể hiện qua việc sản sinh tinh trùng. Một lượng lớn tinh trùng sẽ nằm ở ống dẫn tinh. Trong khi, phần nhỏ được dự trữ tại mào tinh.
-
Nội tiết: Chức năng này thể hiện qua việc sản xuất hormone sinh dục nam, phần lớn là testosteron. Hormone này giúp quyết định và củng cố những đặc tính sinh dục ở nam giới, đồng thời giúp hệ sinh dục hoạt động và thực hiện những chức năng như bình thường.
Làm thế nào để tinh hoàn tạo ra tinh trùng?
Tinh trùng trong tinh hoàn trải qua những giai đoạn phát triển khác nhau. Trong tinh hoàn, một số tinh trùng ở giai đoạn phát triển sớm và số khác ở những giai đoạn muộn hơn. Thời gian để tế bào gốc phát triển thành tinh trùng trưởng thành (đủ khả năng thụ tinh với trứng) là khoảng 70 ngày.
Trong tinh hoàn, những tế bào biểu mô nằm viền dọc những ống sinh tinh phân chia liên tục để tạo ra tinh trùng. Quá trình sản xuất tinh trùng bắt đầu từ những tế bào gốc (tinh nguyên bào).
Những tế bào này phân chia, trải qua nhiều giai đoạn phát triển, gồm các biến đổi lớn hình dạng, từ tế bào hình tròn tới hình dạng “nòng nọc” khi trưởng thành. Khi đó, tinh trùng được giải phóng ra từ những tế bào biểu mô viền quanh ống sinh tinh, sau đó đi khỏi tinh hoàn tới mào tinh.
Các hormone được tạo ra bởi tinh hoàn là gì?
Chức năng của tinh hoàn là sản xuất và lưu trữ tinh trùng. Ngoài ra, tinh hoàn còn rất quan trọng trong việc tạo ra testosterone và những kích thích tố nam khác là androgen.
Kích thước của tinh hoàn của nam giới là bao nhiêu?
-
Tinh hoàn bình thường: Tinh hoàn bình thường có chiều dài trung bình khoảng 4,5 cm, dày 2,5 cm và rộng 3 cm, thể tích trung bình khoảng 15- 25 ml.
-
Tinh hoàn nhỏ: Tinh hoàn được xác định là nhỏ khi chiều dài dưới 3,5cm. Đa phần ở tình trạng này sẽ không ảnh hưởng quá nhiều tới sức khỏe của nam giới.
-
Tinh hoàn to: Tình trạng này xuất hiện nhiều ở nam giới độ tuổi trưởng thành nhiều hơn. Tinh hoàn to ở nam giới trưởng thành thường là dấu hiệu cảnh báo một vấn đề sức khỏe, chứ không đơn thuần là sự gia tăng hoạt động ở tinh hoàn.
Các bệnh lý thường gặp ở tinh hoàn
1. Tinh hoàn không đều
Hai bên tinh hoàn bình thường vốn không đều nhau. Tuy nhiên, khi sự chênh lệch về thể tích, kích thước lớn hay độ cao thấp quá rõ ràng đi kèm triệu chứng đau, xuất hiện khối u hoặc sưng bìu… là hiện tượng đáng lo ngại. Nguyên nhân gây có thể do bệnh lý bẩm sinh hoặc mắc phải hay do chấn thương.
2. Viêm tinh hoàn
Viêm tinh hoàn là tình trạng viêm ở một hoặc hai bên tinh hoàn. Trường hợp thường gặp là viêm tinh hoàn một bên do nhiễm trùng tiết niệu. Bệnh có thể do nhiễm trùng ngược dòng hoặc lây truyền từ người sang người qua đường máu và đường tình dục. Do đó, những đối tượng quan hệ tình dục không an toàn sẽ có khả năng bị viêm tinh hoàn rất cao.
3. Viêm mào tinh hoàn
Viêm mào tinh hoàn là tình trạng tình trạng mào tinh hoàn bị viêm, gây đau và sưng. Thông thường, thời gian phát bệnh kéo dài không quá 6 tuần. Nguyên nhân thường do sự nhiễm trùng và hệ quả của các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục. Bệnh phổ biến ở người trong độ tuổi 14 – 35. Viêm mào tinh hoàn đặc trưng với triệu chứng đau dữ dội tại vị trí tinh hoàn.
4. Đau tinh hoàn
Đau tinh hoàn là tình trạng đau nhức xảy ra ở một hoặc cả hai tinh hoàn. Tình trạng này có thể khởi phát đột ngột hoặc kéo dài tùy mỗi trường hợp. Các cơn đau nhức tinh hoàn thường gây ảnh hưởng tới nam giới trong mọi độ tuổi.
5. Xoắn tinh hoàn
Xoắn tinh hoàn là tình trạng thừng tinh xoắn lại, ngăn chặn đường vận chuyển máu tới tinh hoàn, qua đó làm giảm lưu lượng máu, gây sưng đau đột ngột, dữ dội, đã bìu tấy đỏ. Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ trong độ tuổi dậy thì. Tinh hoàn bị xoắn cần phẫu thuật khẩn cấp nhằm tránh tổn thương nghiêm trọng, dẫn tới cắt bỏ.
6. Teo tinh hoàn
Đây là tình trạng tinh hoàn bị teo nhỏ hơn so với kích thước bình thường. Nguyên nhân khiến tinh hoàn bị teo nhỏ có thể là do chấn thương, do viêm, do suy sinh dục hoặc do nam giới thường xuyên tiếp xúc với những hóa chất độc hại từ môi trường bên ngoài.
7. Ung thư tinh hoàn
Ung thư tinh hoàn là tình trạng các tế bào bình thường trong tinh hoàn bị biến đổi, phát triển mất kiểm soát, dẫn đến hình thành những khối u. Phần lớn trường hợp bắt đầu trong các tế bào mầm. Đây là các tế bào ở tinh hoàn tạo tinh trùng chưa trưởng thành. Tuy nhiên, yếu tố nào khiến các tế bào mầm trở nên bất thường, phát triển thành ung thư vẫn chưa có lời giải đáp.
8. Vỡ tinh hoàn
Vỡ tinh hoàn là tình trạng một hoặc hai bên tinh hoàn gặp phải tổn thương như bị dập, nát, hoại tử, chảy máu… Tình trạng này gây đau dữ dội tại phần bìu. Trong đó, biểu hiện bìu sưng bầm tím hay đổi màu là dấu hiệu rất rõ khi nam giới bị vỡ tinh hoàn.
9. Giãn tĩnh mạch thừng tinh
Đây là tình trạng giãn của đám rối các tĩnh mạch sinh tinh và tĩnh mạch thừng tinh, nằm ở phía trên tinh hoàn. Tình trạng này thường xuất hiện tại tinh hoàn bên trái, khoảng 90%. 10% còn lại là những trường hợp mắc hai bên. Chỉ có khoảng 1% trẻ em nam dưới 10 tuổi bị giãn tĩnh mạch thừng tinh. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến gây vô sinh ở nam giới.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Nam giới nên nhanh chóng liên hệ với bác sĩ để được chăm sóc y tế ngay lập tức, khi xuất hiện những triệu chứng như:
- Đau tinh hoàn đột ngột, dữ dội.
- Tinh hoàn bị đau đi kèm triệu chứng buồn nôn, sốt, ớn lạnh hay rối loạn tiểu tiện như tiểu máu, tiểu buốt, tiểu đục…
- Đau nhẹ tinh hoàn nhưng kéo dài hơn vài ngày.
- Có khối u hay dấu hiệu sưng tấy ở xung quanh tinh hoàn, vùng bìu.
Chăm sóc và bảo vệ tinh hoàn như thế nào?
Ngoài việc thường xuyên kiểm tra và quan sát sự thay đổi từ tinh hoàn, bạn nên biết một số biện pháp chăm sóc và bảo vệ bộ phận này như:
-
Bỏ hút thuốc lá: Thói quen xấu này không chỉ gây hại đến nhiều cơ quan trong cơ thể. Thuốc lá còn là nguyên nhân dẫn đến các bệnh hệ tiết niệu như ung thư thận, ung thư bàng quang, ung thư tuyến tiền liệt và ung thư tinh hoàn. Vì thuốc lá kích thích sự tăng sinh của những khối u tế bào mầm tinh hoàn, ngoài ra còn làm suy giảm số lượng và chất lượng tinh trùng ở nam giới.
-
Tránh các vận động dễ gây tổn thương cơ quan sinh dục: Các bộ môn thể thao mạo hiểm có thể khiến phái mạnh gặp rắc rối khi chấn thương ở vùng kín. Vì thế, bạn nên tránh tham gia quá nhiều các hoạt động này.
-
Sử dụng đồ bảo hộ khi tham gia thể thao: Các môn như bóng đá, võ thuật, đua ngựa… rất dễ gây tổn thương vùng sinh dục. Vì thế, nam giới cần mang phụ kiện bảo hộ cho cơ quan sinh dục để không xảy ra những tình huống đáng tiếc.
-
Tăng cường bổ sung các thực phẩm lành mạnh: Một số thực phẩm giúp gia tăng nồng độ testosterone có thể hỗ trợ cải thiện những bệnh lý ở tinh hoàn.
-
Duy trì thăm khám sức khỏe định kỳ: Biện pháp này sẽ giúp phát hiện và điều trị sớm các bất thường trong sức khỏe, bao gồm cả tinh hoàn và dương vật.
Khám và chữa bệnh về tinh hoàn ở đâu tốt?
Trung tâm Tiết niệu Thận học, Khoa Nam học – Tiết niệu của Hệ thống BVĐK Tâm Anh quy tụ đội ngũ các chuyên gia đầu ngành, Nội khoa và Ngoại khoa, giỏi chuyên môn, tận tâm.
Nhà giáo nhân dân GS.TS.BS Trần Quán Anh, Thầy thuốc ưu tú PGS.TS.BS Vũ Lê Chuyên là những cây đại thụ trong ngành Tiết niệu Thận học Việt Nam. Cùng với các tên tuổi Thầy thuốc ưu tú TS.BS Nguyễn Thế Trường, Thầy thuốc ưu tú BS.CKII Tạ Phương Dung, TS.BS Nguyễn Hoàng Đức, TS.BS Từ Thành Trí Dũng, ThS.BS.CKI Nguyễn Đức Nhuận, BS.CKII Nguyễn Lê Tuyên, ThS.BS Nguyễn Tân Cương, BS.CKII Đinh Cẩm Tú, BS.CKII Ngô Đồng Dũng, BS.CKII Võ Thị Kim Thanh ThS.BS Tạ Ngọc Thạch, BS.CKI Phan Trường Nam…
Các chuyên gia, bác sĩ của Trung tâm luôn tự tin làm chủ những kỹ thuật mới nhất, phát hiện sớm và điều trị hiệu quả các bệnh lý về thận, đường tiết niệu, giúp người bệnh rút ngắn thời gian nằm viện, hạn chế nguy cơ tái phát, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Với hệ thống máy móc, trang thiết bị hiện đại hàng đầu trong nước và khu vực; Phòng mổ đạt tiêu chuẩn quốc tế; Cùng với khu nội trú và dịch vụ cao cấp 5 sao… Trung tâm Tiết niệu Thận học nổi bật với các dịch vụ thăm khám, tầm soát và điều trị tất cả các bệnh lý đường tiết niệu. Từ các thường gặp cho đến các cuộc đại phẫu thuật kỹ thuật cao. Có thể kể đến phẫu thuật nội soi sỏi thận, ghép thận, cắt bướu bảo tồn nhu mô thận; cắt thận tận gốc; cắt tuyến tiền liệt tận gốc; cắt toàn bộ bàng quang tạo hình bàng quang bằng ruột non; cắt tuyến thượng thận; tạo hình các dị tật đường tiết niệu… Chẩn đoán – điều trị nội khoa và ngoại khoa tất cả các bệnh lý.
Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Tiết niệu Thận học, Khoa Nam học – Tiết niệu Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, quý khách có thể đặt hẹn trực tuyến qua các cách sau đây:
Tinh hoàn là bộ phận quan trọng trong cơ thể phái mạnh. Bộ phận này quyết định giới tính về mặt sinh lý, đồng thời giúp tạo ra tinh trùng. Ngay khi xuất hiện dấu hiệu bất thường tại vùng kín, nam giới nên nhanh chóng đi đến các cơ sở y tế uy tín để thăm khám, chẩn đoán và có biện pháp can thiệp sớm, ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.