Tiêm vắc xin phòng lao (BCG) cho trẻ sơ sinh: Ưu điểm và lịch tiêm phòng

Tiêm vắc xin phòng lao (BCG) cho trẻ sơ sinh sớm là biện pháp hiệu quả để trẻ tránh khỏi căn bệnh nguy hiểm này. Bệnh lao là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi khuẩn Mycobacterium Tuberculosis (MTB) gây ra. Việc tiêm vắc xin phòng lao giúp trẻ phát triển hệ miễn dịch nhanh chóng để ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn lao vào cơ thể trẻ.

Việt Nam là một trong số những quốc gia có tỷ lệ người mắc bệnh lao cao nhất trên thế giới. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, Việt Nam đứng thứ 15 trong 30 nước có số người bệnh lao cao nhất trên toàn cầu. Tình hình này đặt nhiều áp lực và trách nhiệm lên hệ thống y tế để tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh.

Vì sao tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh là việc cấp thiết?

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, trẻ vừa mới sinh và chưa tiếp xúc với vi khuẩn lao nên tiêm vắc xin phòng lao ngay trong 24 giờ đầu tiên. Quá trình tiêm vắc xin sẽ giúp hệ miễn dịch của trẻ nhanh chóng nhận diện và tạo dựng khả năng chống lại vi khuẩn lao.

Bệnh lao có thể lây truyền qua không khí, đặc biệt khi hít phải không khí chung với người bị lao. Vi khuẩn lao có thể tấn công các cơ quan như phổi, xương, hệ thần kinh, tim, màng não và gây nhiều biến chứng nguy hiểm. Trong giai đoạn chưa có vắc xin ngừa lao, tỷ lệ tử vong vì bệnh lao rất cao.

Việc tiêm vắc xin BCG vào chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia là quyết định của Bộ Y tế từ năm 1981. Hiện tại, có rất nhiều địa điểm tiêm vắc xin phòng lao cho trẻ sơ sinh ở Việt Nam như các Trạm y tế xã, phường, trung tâm y tế huyện và thành phố. Ngoài ra, bạn cũng có thể lựa chọn tiêm vắc xin tại các cơ sở y tế, bệnh viện hoặc Trung tâm tiêm chủng VNVC.

Lịch tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh

Việt Nam sử dụng vắc xin phòng lao BCG và khuyến cáo tiêm vắc xin cho trẻ trong vòng 1 tháng đầu sau sinh với cân nặng trên 2kg. Với những trẻ sinh ra có đủ sức khỏe, không nằm trong chế độ chăm sóc đặc biệt, đề nghị tiêm phòng lao càng sớm càng tốt, trong vòng 24 giờ đầu sau sinh.

Việc tiêm vắc xin phòng lao cho trẻ muộn có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh lao hơn những trẻ đã được tiêm ngay từ lúc mới sinh. Đối với trẻ trên 1 năm tuổi, tiêm vắc xin phòng lao chỉ có tác dụng phòng bệnh khi trẻ chưa bị nhiễm khuẩn lao. Nếu đã xác định trẻ đã nhiễm khuẩn lao, việc tiêm vắc xin lúc này là không cần thiết.

Vắc xin phòng lao cho trẻ

Vắc xin phòng lao BCG (bacille Calmette-Guérin) là loại vắc xin sống giảm độc lực. Chính vắc xin BCG giúp hình thành sự bảo vệ trước căn bệnh lao. Vắc xin BCG được khuyến cáo chỉ định cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, và đặc biệt hiệu quả trong việc phòng ngừa các hình thái lao nguy hiểm như lao viêm màng não với độ bảo vệ lên tới 70%.

Vắc xin BCG chỉ cần tiêm một liều duy nhất đã có thể tạo ra tác dụng bảo vệ lâu dài.

Chỉ định tiêm vắc xin phòng lao

Vắc xin BCG được chỉ định cho tất cả trẻ sơ sinh chưa bị nhiễm khuẩn lao, sức khỏe tốt và không mắc các bệnh lý suy giảm miễn dịch. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp chống chỉ định và hoãn tiêm vắc xin phòng lao do Bộ Y tế quy định.

Các trường hợp không nên tiêm vắc xin BCG bao gồm trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV mà mẹ không được điều trị dự phòng tốt lây truyền từ mẹ sang con và các trường hợp chống chỉ định khác theo hướng dẫn của nhà sản xuất vắc xin lao. Các trường hợp hoãn tiêm vắc xin BCG phòng lao bao gồm đang mắc các bệnh nhiễm trùng cấp tính, đang hoặc mới kết thúc đợt điều trị corticoid liều cao, cân nặng dưới 2.000g, và trẻ có tuổi thai dưới 34 tuần tạm hoãn tiêm và tiêm chủng khi trẻ đủ 34 tuần tuổi.

Lưu ý trước và sau khi tiêm vắc xin phòng lao

Trước khi tiêm vắc xin phòng lao, phụ huynh cần lưu ý đảm bảo trẻ không đói trước khi đi tiêm chủng. Ngoài ra, cần thông báo với cán bộ y tế về tình trạng sức khỏe của con như có bệnh, sốt, sinh non, tiền sử dị ứng và có yêu cầu được kiểm tra sức khỏe của con trước khi tiêm.

Sau khi tiêm vắc xin phòng lao, phụ huynh cần chú ý và thường xuyên theo dõi trẻ sau tiêm chủng. Nếu trẻ bị sốt nhẹ, có thể cho trẻ dùng thuốc hạ sốt nhưng cần có sự chỉ định và hướng dẫn của cán bộ y tế. Nếu cha mẹ không yên tâm về tình trạng sức khỏe của con sau khi tiêm, cần liên lạc với cán bộ y tế để được tư vấn cách chăm sóc trẻ.

FAQs

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp khi tiêm phòng lao cho trẻ:

1. Tiêm phòng lao cho trẻ không để lại sẹo có nên tiêm lại?

   • Tác dụng phụ như sưng, đỏ, nóng đau, mưng mủ là tác dụng rất đặc trưng sau khi tiêm vắc xin lao. Phụ huynh không cần lo lắng và không bỏ lỡ việc tiêm ngừa cho trẻ.

2. Trẻ tiêm phòng mũi lao không sốt, không mưng mủ vì sao?

   • Sau tiêm vắc xin BCG, một số trẻ có thể không bị sốt. Tuy nhiên, phải xác định nguyên nhân trẻ không bị sốt và không mưng mủ trước khi quyết định tiêm vắc xin phòng lao.

3. Có nên nặn mủ vết tiêm lao?

   • Phụ huynh không nên can thiệp vào vết tiêm đang mưng mủ của trẻ. Không được xoa, chườm, bôi, nặn vết tiêm vì có thể gây nhiễm trùng vết tiêm.

4. Vết tiêm lao mưng mủ bị vỡ phải xử trí thế nào?

   • Nếu vết tiêm mưng mủ bị vỡ, phụ huynh có thể làm sạch bằng gạc (vô trùng) ngâm trong nước đun sôi để nguội và lau vết tiêm nhẹ nhàng. Nếu vết tiêm gặp vấn đề nghiêm trọng, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để điều trị.

5. Tiêm phòng lao rồi có bị lây nữa không?

   • Tiêm vắc xin phòng lao có thể hạn chế nguy cơ nhiễm bệnh lao và giảm đáng kể biến chứng lao nguy hiểm. Tuy nhiên, việc tiêm vắc xin không đảm bảo hoàn toàn không bị lây nhiễm bệnh lao.

6. Tiêm phòng lao cho trẻ sinh non khi nào?

   • Trẻ sinh non có thể tiêm vắc xin phòng lao khi trẻ có đủ sức khỏe và phát triển ổn định. Tuy nhiên, cần theo dõi và chăm sóc đặc biệt cho trẻ và tiêm phòng lao càng sớm càng tốt.

7. Tiêm phòng lao cho trẻ muộn có sao không?

   • Tiêm vắc xin phòng lao muộn có thể được thực hiện, nhưng nên tiêm càng sớm càng tốt. Nên tiêm vắc xin phòng lao trong vòng 1 tháng sau sinh.

8. Trẻ vàng da có tiêm phòng lao được không?

   • Trước khi tiêm phòng lao cho trẻ vàng da, cần xác định nguyên nhân dẫn đến vàng da của trẻ. Đối với vàng da sinh lý, không có vấn đề gì và tiêm phòng lao vẫn được thực hiện. Còn vàng da bệnh lý, cần điều trị trước khi tiêm vắc xin.

9. Bé chích ngừa lao bị nổi hạch phải làm sao?

   • Nếu trẻ bị viêm hạch bạch huyết sau khi tiêm vắc xin lao, thường là tự lành và không cần điều trị. Tuy nhiên, nếu tổn thương nghiêm trọng, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để điều trị.

Để bảo vệ trẻ khỏi căn bệnh lao nguy hiểm, việc tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh là rất quan trọng. Hãy đảm bảo trẻ được tiêm phòng đúng lịch trình và chăm sóc sau tiêm theo hướng dẫn của cán bộ y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả.