Viêm họng là vấn đề hàng đầu mà trẻ em thường phải đối mặt. Vậy, tại sao họng lại đau? Có những loại thuốc kháng sinh nào an toàn cho trẻ em để điều trị viêm họng? Hãy cùng tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây!
Tổng quan về viêm họng
Viêm họng là một triệu chứng cấp tính, thường kéo dài không quá 14 ngày và do quá trình nhiễm trùng ở họng, amidan hoặc vòm họng gây ra. Cả trẻ em lẫn người lớn đều có thể bị viêm họng từ một đến bốn lần trong một năm, thường là vào những tháng lạnh.
Nguyên nhân gây viêm họng
Nguyên nhân nhiễm trùng
Hầu hết các trường hợp viêm họng do virus, thường là một phần của bệnh cảm lạnh thông thường. Một số loại virus liên quan đến viêm họng cấp tính bao gồm rhinovirus, coronavirus, adenovirus, influenza virus, parainfluenza virus, herpes simplex virus,…
Ngoài virus, vi khuẩn cũng có thể gây nhiễm trùng họng. Streptococcus pyogenes, hay còn gọi là liên cầu khuẩn nhóm A, là nguyên nhân chính gây viêm amidan do vi khuẩn ở trẻ em. Trong khi đó, liên cầu khuẩn nhóm C và G thường được tìm thấy ở người lớn. Ngoài ra, Mycoplasma pneumoniae và Chlamydia pneumoniae cũng được cho là mầm bệnh gây viêm họng.
Nguyên nhân không nhiễm trùng
Nếu đau họng kéo dài hơn 14 ngày, đó được xem là viêm họng mãn tính. Trường hợp này thường được gây bởi những nguyên nhân không nhiễm trùng như nói/hát/la quá nhiều, tình trạng sau đặt nội khí quản, hút thuốc, ngáy, dùng thuốc, trào ngược axit,…
Hình ảnh minh họa
Triệu chứng của viêm họng do liên cầu khuẩn nhóm A
Viêm họng do liên cầu khuẩn nhóm A thường xảy ra nhiều nhất ở những trẻ đang đi học và ít gặp ở trẻ dưới 3 tuổi. Bệnh thường xảy ra thường xuyên vào mùa đông và mùa xuân, và có những triệu chứng đột ngột như đau họng dữ dội, họng đỏ, sốt, ớn lạnh, amidan sưng to, khó chịu.
Viêm họng có thể dẫn đến các biến chứng, mặc dù hiếm. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, viêm họng có thể gây viêm tai giữa, áp xe quanh amidan, viêm xoang, nhiễm trùng da do vi khuẩn, sốt thấp khớp cấp tính và viêm cầu thận cấp tính sau nhiễm liên cầu. Tỷ lệ mắc bệnh tăng lên ở nhiều nước đang phát triển.
Hình ảnh minh họa
Có nên dùng kháng sinh khi nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A không?
Viêm họng cấp tính do S. pyogenes thường tự khỏi mà không cần sử dụng thuốc kháng sinh. Triệu chứng sốt và đau họng sẽ giảm trong vài ngày đến một tuần. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc kháng sinh có thể giúp giảm mức độ và thời gian của các triệu chứng, hạn chế sự lây lan của bệnh (trẻ có thể đến trường sau 24 giờ uống kháng sinh) và ngăn ngừa mưng mủ và các biến chứng không nhiễm trùng.
Các thuốc kháng sinh cho trẻ em bị viêm họng
Streptococcus pyogenes là một loại vi khuẩn gram dương, nên các loại thuốc kháng sinh được sử dụng để điều trị viêm họng do vi khuẩn này phải có tác động trên gram dương. Dưới đây là một số thuốc kháng sinh có thể dùng để điều trị viêm họng do vi khuẩn Streptococcus pyogenes:
Penicillin
Penicillin là loại thuốc thường được lựa chọn đầu tiên trong các thuốc kháng sinh cho trẻ em bị viêm họng, vì Streptococcus pyogenes vẫn nhạy cảm với penicillin. Trong số các loại thuốc thuộc nhóm penicillin, amoxicillin là lựa chọn phổ biến dành cho trẻ em. Đối với viêm đường hô hấp trên do vi khuẩn, amoxicillin có thể được sử dụng với liều 50mg/kg x 1 lần/ngày (tối đa 1000mg x 1 lần/ngày và có thể chia thành 2 – 3 lần uống) trong vòng 10 ngày.
Hình ảnh minh họa
Cephalosporin
Đối với những trẻ dị ứng với penicillin, cephalosporin thế hệ 1 và 2 có thể là lựa chọn thay thế thích hợp. Tuy nhiên, có thể xảy ra dị ứng chéo với cephalosporin do sự tương đồng cấu trúc chuỗi bên. Tỷ lệ dị ứng chéo giữa kháng sinh nhóm penicillin và cephalosporin thế hệ 1 và 2 là khoảng 10%.
Đối với viêm họng hoặc viêm amidan, có thể sử dụng các loại thuốc như sau:
- Cefalexin: Uống 20 – 25mg/kg x 2 lần/ngày (tối đa 500mg x 2 lần/ngày) trong vòng 10 ngày.
- Cefadroxil: Uống 30mg/kg x 1 lần/ngày (tối đa 100mg x 1 lần/ngày) trong vòng 10 ngày.
Hình ảnh minh họa
Macrolide
Nếu bạn dị ứng với kháng sinh β-lactam (penicillin và cephalosporin), macrolide có thể là lựa chọn tiếp theo. Tuy nhiên, macrolide không phù hợp để điều trị viêm họng do vi khuẩn Streptococcus pyogenes, vì đã có sự lan truyền các chủng kháng thuốc macrolide ở các nước phương Tây. Do đó, macrolide chỉ được sử dụng như một phương án bất đắc dĩ trong các thuốc kháng sinh cho trẻ em bị viêm họng.
Đối với viêm họng hoặc viêm amidan, có thể sử dụng các loại thuốc như sau:
- Clarithromycin: Uống 7,5mg/kg x 2 lần/ngày (tối đa 250mg x 2 lần/ngày) trong vòng 10 ngày, dành cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên.
- Azithromycin: Ngày đầu tiên uống 12mg/kg x 1 lần/ngày (tối đa 500mg), 4 ngày tiếp theo uống 6mg/kg x 1 lần/ngày (tối đa 250mg x 1 lần/ngày), dành cho trẻ từ 2 tuổi trở lên.
Cần lưu ý gì khi cho trẻ uống kháng sinh?
Đầu tiên, khi uống kháng sinh, có thể gặp một số tác dụng không mong muốn, như triệu chứng tiêu chảy. Đặc biệt là kháng sinh nhóm β-lactam dành cho trẻ em bị viêm họng. Nguyên nhân là do kháng sinh không chỉ diệt vi khuẩn gây bệnh mà còn diệt vi khuẩn có lợi trong ruột. Ngoài ra, sử dụng kháng sinh có thể làm giảm sự đa dạng loài, thay đổi hoạt động trao đổi chất và chọn lọc các sinh vật kháng kháng sinh, từ đó có thể dẫn đến tiêu chảy liên quan đến kháng sinh và nhiễm trùng Clostridioides difficile tái phát. Lưu ý rằng nhóm kháng sinh penicillin có nguy cơ gây dị ứng cao, trong trường hợp nặng có thể gây sốc phản vệ rất nguy hiểm. Để đảm bảo an toàn, bạn nên làm xét nghiệm phản ứng của da trước khi sử dụng penicillin.
Thứ hai, rất nhiều người có thói quen khi thấy triệu chứng giảm đi là tự ngừng dùng thuốc. Điều này không tốt vì có thể tăng nguy cơ tái phát bệnh và đề kháng kháng sinh. Vì vậy, hãy nhớ uống thuốc đúng liều, đúng số lần và đúng số ngày, ngay cả khi triệu chứng giảm đi trong vòng vài ngày.
Thứ ba, không nên tự ý mua thuốc kháng sinh theo toa cũ hoặc toa thuốc của người khác. 75% trường hợp viêm họng là do virus, chỉ còn 25% do vi khuẩn hoặc nguyên nhân không nhiễm trùng khác. Hãy đến gặp bác sĩ để xác định nguyên nhân gây bệnh. Nếu viêm họng do virus, kháng sinh không có tác dụng chữa trị viêm họng và có thể làm suy yếu hệ khuẩn ruột, tăng nguy cơ mắc các bệnh khác. Nếu viêm họng do vi khuẩn, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng kháng sinh tùy thuộc vào tình trạng bệnh.
Thứ tư, bạn có thể sử dụng các biện pháp điều trị tại nhà như súc miệng bằng nước muối, thuốc xịt họng phenol và các biện pháp điều trị bằng thảo dược như ăn lá húng chanh kết hợp với mật ong, tắc chưng đường phèn,… để làm giảm cảm giác khó chịu do bệnh gây ra. Lưu ý không dùng mật ong cho trẻ dưới 6 tháng tuổi để tránh ngộ độc Clostridium botulinum không mong muốn.
Hình ảnh minh họa
Tóm lại, viêm họng là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên phổ biến, đặc biệt ở trẻ em, và thường được điều trị bằng thuốc kháng sinh. Có 3 loại thuốc kháng sinh phổ biến để điều trị viêm họng do vi khuẩn là penicillin, cephalosporin và macrolide. Tuy nhiên, để giảm thiểu nguy cơ tái phát và đề kháng kháng sinh, hãy tuân thủ cách sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.