Một ngày hè ở New York năm 1945, “Bố già” Don Vito Corleone (Marlon Brando) trải qua những khoảnh khắc đáng nhớ. Ông tổ chức đám cưới cho con gái duy nhất và cậu con út Michael (Al Pacino) trở về nhà sau Thế chiến thứ hai. Trong buổi tiệc, Michael chia sẻ với bạn gái Kay Adams (Diane Keaton) về những tội ác của bố – một trùm mafia và hứa rằng anh không sẽ theo con đường đó. Tuy nhiên, Don Vito bị kẻ thù ám sát, nhưng may mắn sống sót. Gia đình Corleone bước vào cuộc chiến với các băng nhóm khác. Lúc này, Michael và anh cả Sonny (James Caan) phải gánh vác trọng trách của cha.
Xây dựng thế giới tội phạm
Bố già, phát hành năm 1972, chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của Mario Puzo, xoay quanh cuộc sống và những cuộc đấu đá, tranh đoạt quyền lực trong giới tội phạm. Đạo diễn Francis Ford Coppola – lúc đó mới 29 tuổi – đã cho khán giả được trải nghiệm cuộc sống của những trùm mafia, nhất là gia đình Corleone.
Mở đầu cuộc cách mạng tội phạm
Trước đây, chủ đề về mafia còn xa lạ với Hollywood. Các bộ phim tội phạm thường chỉ giới hạn ở những vụ án mạng, cuộc điều tra của thám tử và kết thúc bằng cách phạt án tù. Từ năm 1930 đến 1968, luật Hays, được áp dụng bởi chủ tịch MPAA Will Hays, yêu cầu các bộ phim không được miêu tả chi tiết về các hành vi phạm tội như giết người, trộm cướp… Đạo diễn cũng không được phép truyền tải cảm xúc hoặc truyền cảm hứng đến khán giả.
Bố già đã thay đổi quan niệm của khán giả về dòng phim tội phạm, đặc biệt là về mafia. Phim được xây dựng với những cảnh đánh đấm trong thế giới ngầm, đậm tính bạo lực. Nhiều cảnh quay có độ tuổi hạn chế (R), như khi một nhân vật tỉnh dậy và phát hiện mình nằm cạnh một cái đầu ngựa, trên giường là máu tươi. Có những nhân vật trở thành mục tiêu bắn hạ cho các băng nhóm, thi thể đầy vết đạn. Cốt truyện của phim tiếp tục bằng những cuộc xả súng hàng loạt, các vụ đánh bom trên đường phố và những cách tiêu diệt kẻ thù đa dạng như siết cổ, ám sát hoặc bắn lén.
Thiện và ác trong Bố già
Bố già không chỉ xây dựng một thế giới tội phạm, mà Coppola và Puzo đã thể hiện bản chất của thiện và ác. Những tên giang hồ không hoàn toàn xấu, cảnh sát cũng không hoàn toàn tốt. Don Vito gây ấn tượng bằng việc kể chuyện dựa trên kinh nghiệm trong giới tội phạm. Michael, ban đầu là một thanh niên hiền lành, dần biến chất trong vòng xoáy số phận.
Phim cũng mang thông điệp về giá trị gia đình và nguyên tắc sống. Suốt hành trình lãnh đạo băng tội phạm, Vito Corleone không bao giờ quên gia đình. Ông luôn phân biệt rõ giữa công việc và chuyện nhà, dạy các con về đạo làm người. Vito hỏi con trai cả Sonny liệu anh có dành thời gian cho gia đình không. Ông cũng nhắc nhở Michael không được chia sẻ ý kiến của mình với bất kỳ ai ngoài gia đình. Đây cũng là một trong những lý do khiến Michael thay đổi và nhìn lại cha mình, sau đó trở thành một phiên bản mới hơn của ông.
Sự ảnh hưởng lớn của Bố già
Bố già được coi là một tác phẩm kinh điển, gây chấn động giới phê bình và khán giả. Phim đã thu về 243 triệu USD so với kinh phí sáu triệu USD. Báo New York Times nhận định rằng tác phẩm phản ánh những góc khuất đen tối trong cuộc sống Mỹ chưa từng được thể hiện trên màn ảnh. The New Yorker cho rằng Bố già là sự kết hợp tuyệt vời giữa thương mại và nghệ thuật. Nhà phê bình Roger Ebert đánh giá cách kể chuyện “từ bên trong” là bí mật và quyến rũ của phim. Tại Oscar 1973, Bố già giành ba giải trong số 11 đề cử, bao gồm “Phim xuất sắc”, “Kịch bản chuyển thể xuất sắc” và “Nam chính xuất sắc” cho Marlon Brando.
Thành công của Bố già đã tạo điều kiện cho Francis Ford Coppola thực hiện hai phần tiếp theo, tạo nên bộ ba kinh điển: The Godfather 2 (1974) và The Godfather 3 (1990). Sau loạt phim này, nhiều diễn viên trở thành biểu tượng của Hollywood và điện ảnh thế giới. Marlon Brando và Al Pacino có những vai diễn để đời. Robert De Niro đã thắng giải Oscar khi thể hiện Vito Corleone thời trẻ trong phần hai. Diane Keaton và Sofia Coppola cũng đã đóng vai phụ và trở nên nổi tiếng.
Nhiều nghệ sĩ và nhân vật nổi tiếng khác như Antonio Banderas, David Duchovny và cầu thủ bóng rổ Lebron James cũng đã chọn Bố già là tác phẩm yêu thích của họ. Cựu tổng thống Mỹ Barack Obama cũng thể hiện tình cảm dành cho phim trong các bài phát biểu và phỏng vấn. Bố già đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều bộ phim tội phạm sau này như Goodfellas, series The Sopranos, Breaking Bad, Better Call Saul… Vince Gilligan, nhà sáng tạo Breaking Bad, đã khen ngợi tác phẩm trong một bài viết trên tạp chí Slate, cho rằng anh có thể xem đi xem lại Bố già mỗi đêm suốt đời.
Bố già được đánh giá cao trên Rotten Tomatoes, với 98% điểm tích cực từ cả khán giả và giới phê bình. Phim đứng đầu danh sách “10 phim gangster hay nhất” và xếp thứ hai trong danh sách “100 phim hay nhất” do Viện Phim Mỹ (AFI) lập. Trên IMDb, Bố già xếp thứ hai trong danh sách 250 phim có điểm số cao nhất tính đến hiện tại, với 1,7 triệu lượt bình chọn.
Sơn Phước