Zona thần kinh là một bệnh da cấp tính do một loại virus thần kinh gây ra. Triệu chứng của bệnh này thường là sự đau, rát, tê hoặc ngứa ran,… Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về zona thần kinh, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa.
Zona thần kinh là gì?
Zona thần kinh là một loại bệnh nhiễm trùng do virus Varicella-Zoster (VZV) gây ra. Virus VZV thường gây ra bệnh thủy đậu. Sau khi bạn khỏi bệnh thủy đậu, virus VZV vẫn tồn tại và sống ẩn trong hạch thần kinh trong thời gian dài. Khi sự miễn dịch của cơ thể bị suy giảm hoặc khi bạn gặp những tình huống như căng thẳng, suy nhược cơ thể, virus sẽ được kích hoạt lại và gây ra các triệu chứng của bệnh zona. Đó là lý do vì sao zona thần kinh có biểu hiện trên da, nhưng gốc rễ của nó lại nằm ở thần kinh.
Người mắc bệnh zona thường có triệu chứng đau, sốt, mệt mỏi và mất ngủ. Phát ban và mụn nước chứa chất lỏng tập trung thành từng chùm, thường chỉ xuất hiện ở một bên cơ thể. Sau khi mụn nước vỡ, nó tạo thành những vết loét, rỉ dịch. Sau đó, các vết loét trở nên khô và lành dần, nhưng có thể để lại vết thâm hoặc thậm chí sẹo nếu không chăm sóc đúng cách. Bệnh zona thần kinh kéo dài trong khoảng 2-4 tuần, và triệu chứng đau có thể kéo dài nhiều tháng hoặc nhiều năm.
Nguyên nhân bị zona thần kinh
Nguyên nhân mắc zona thần kinh là do virus Varicella-Zoster tái hoạt động trong cơ thể. Một số yếu tố có thể làm virus tái hoạt động bao gồm:
- Sự suy giảm miễn dịch.
- Tình trạng căng thẳng.
- Tuổi cao.
- Quá trình phẫu thuật.
- Điều trị bệnh ung thư.
Zona thần kinh do sự tái hoạt động của virus Varicella-Zoster khi cơ thể gặp bất lợi
Triệu chứng zona thần kinh
Bệnh zona thần kinh có một số triệu chứng sau đây:
1. Nóng rát và đau
Cảm giác ngứa, đau hoặc nóng rát là triệu chứng đặc trưng và thường xảy ra trước khi phát ban xuất hiện. Bạn có thể cảm thấy đau dọc dây thần kinh một phía cơ thể. Sau đó, xuất hiện cảm giác nóng rát, ngứa ngáy, phát ban và đau dữ dội. Trước khi có triệu chứng nóng rát và đau, bạn có thể có triệu chứng nhẹ như sốt, mệt mỏi và đau nhức.
2. Mụn nước, bọng nước có chứa dịch trong
Phát ban thường xuất hiện dưới dạng dải hoặc mảng lớn. Trong vòng 3-4 ngày, phát ban phát triển thành bọng nước đỏ, chứa nhiều dịch và gây đau. Bọng nước có hình bầu dục hoặc hình tròn, phân bố rải rác hoặc thành từng dải, vệt theo dọc dây thần kinh. Một thời gian sau, bọng nước sẽ xẹp và có thể vỡ nếu bị va chạm, và một số trường hợp có thể để lại sẹo.
3. Sưng đau các vùng lân cận và nổi hạch
Bệnh zona thường xuất hiện trên một bên cơ thể như quanh eo, mặt, cổ hoặc thân với cảm giác đau nhẹ đến dữ dội ở vùng da bị ảnh hưởng và lan sang các khu vực lân cận bao gồm cả cánh tay và chân.
4. Các dấu hiệu khác của bệnh zona
Ngoài những triệu chứng trên, bệnh zona thần kinh có thể gây ra những dấu hiệu khác như sốt, ớn lạnh, đau đầu, mệt mỏi và nhạy cảm với ánh sáng.
Các thể bệnh zona phổ biến
Bệnh zona có thể ảnh hưởng đến nhiều vùng trên cơ thể, bao gồm:
- Zona trên khuôn mặt: Triệu chứng gồm phồng nước đỏ hoặc vảy trên vùng trán, xung quanh môi hoặc hai bên má. Vùng mặt nhạy cảm và dễ tổn thương, cần chú trọng chăm sóc các vết phát ban để tránh để lại sẹo. Chú ý rằng zona trên khuôn mặt có thể gây liệt mặt.
- Zona ở mắt: Loại zona này ảnh hưởng đến vùng xung quanh mắt. Triệu chứng bao gồm đau mắt, ngứa, sưng và xuất hiện phồng rộp. Tình trạng này có thể gây viêm kết mạc, viêm giác mạc và thậm chí mù lòa.
- Zona trên tai: Khi virus Varicella-Zoster tấn công dây thần kinh gần khu vực tai, gây đau tai, liệt mặt, loét trong tai, nổi hạch ở trước và sau tai, xuất huyết,…
- Zona ở miệng: Thường xuất hiện trên môi hoặc trong miệng, gây loét và đau, khó khăn khi ăn uống và nói chuyện. Bệnh dễ nhầm lẫn với nhiệt miệng, nhưng kéo dài lâu hơn và đau hơn.
- Zona ở các vùng khác: Ngoài các vùng trên, virus Varicella-Zoster cũng có thể gây ra zona trên nhiều vùng khác như thân, cổ, lưng và các ngón tay. Các vị trí này thường ít để lại biến chứng so với zona trên mặt.
Biểu hiện của zona thần kinh xuất hiện ở vùng mặt, cổ và sau gáy
Đối tượng dễ mắc bệnh zona
Bệnh zona có thể xảy ra với bất kỳ ai đã từng mắc bệnh thủy đậu. Tuy nhiên, một số đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh zona gồm:
- Người từ 60 tuổi trở lên.
- Những người suy giảm hệ miễn dịch như ung thư, HIV,…
- Những người đã chữa trị bằng hóa trị hoặc xạ trị.
- Những người sử dụng thuốc làm suy yếu hệ thống miễn dịch, chẳng hạn như steroid, thuốc sau khi cấy ghép nội tạng.
- Những người đã từng mắc bệnh zona trước đó.
Bệnh zona thần kinh có lây không?
Có. Bệnh zona là bệnh có khả năng lây lan từ người nhiễm zona cho người khác thông qua tiếp xúc trực tiếp với phồng nước bị vỡ.
Giai đoạn phát triển bệnh zona thần kinh
Bệnh zona thần kinh phát triển qua 3 giai đoạn sau:
1. Giai đoạn tiền khởi phát của zona thần kinh
Trước khi phát ban xuất hiện, bạn có thể cảm thấy ngứa ran và đau như kim châm trong khoảng từ vài ngày đến vài tuần. Cơn đau có thể thay đổi theo từng đợt và có thể kéo dài hoặc tạm ngừng. Phát ban có thể đi kèm với sốt, mệt mỏi và đau đầu.
2. Giai đoạn bùng phát cấp tính bệnh zona
Vài ngày sau khi các triệu chứng xuất hiện, một dải mụn nước xuất hiện trên da, chứa đầy chất lỏng và gây viêm, ngứa. Có thể xuất hiện sưng tạo thành hạch ở một bên cơ thể.
3. Giai đoạn mạn tính (đau dây thần kinh sau zona)
Đau dây thần kinh sau zona là biến chứng phổ biến nhất mà bệnh zona để lại, gây đau, ngứa và rát trong nhiều tháng sau khi phát ban đã hết. Giai đoạn mạn tính thường xảy ra ở người lớn tuổi và có thể kéo dài vài tháng, vài năm hoặc thậm chí cả đời.
Biến chứng bệnh zona thần kinh
Có một số biến chứng tiềm ẩn của bệnh zona thần kinh như tổn thương mắt, nhiễm trùng da, viêm phổi, mất thính giác, liệt một phần mặt, và có thể xảy ra viêm não hoặc tủy sống.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Nếu bạn nghi ngờ mắc bệnh zona thần kinh, đặc biệt là nếu bạn có nguy cơ cao, hãy đi gặp bác sĩ ngay. Bạn cần đến gặp bác sĩ Da liễu – Thẩm mỹ Da trong vòng 3 ngày từ khi xuất hiện các triệu chứng của bệnh zona thần kinh để được chữa trị kịp thời, tránh để lại các biến chứng lâu dài. Nếu sau 10 ngày điều trị mà các triệu chứng không thuyên giảm, hãy liên hệ với bác sĩ để được theo dõi và điều trị.
Chẩn đoán bệnh zona thần kinh
Để chẩn đoán bệnh zona thần kinh, bác sĩ sẽ kiểm tra phát ban và mụn nước và hỏi về các triệu chứng mà bệnh gây ra. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể lấy mẫu da hoặc chất dịch từ mụn nước để xét nghiệm và xác định có sự hiện diện của virus Varicella-Zoster hay không.
Cách điều trị bệnh zona thần kinh
Điều trị bệnh zona thần kinh thường bao gồm sử dụng các loại thuốc kháng virus, thuốc giảm đau không kê đơn và thuốc khác như pregabalin, gabapentin và prednisone tùy thuộc vào trường hợp cụ thể. Thuốc kháng virus giúp giảm sự khó chịu và ngăn chặn sự phát triển của triệu chứng trong vòng 72 giờ sau khi xuất hiện dấu hiệu bệnh. Các biện pháp giảm đau không kê đơn giúp giảm sự khó chịu và làm dịu triệu chứng do zona thần kinh gây ra.
Zona thần kinh điển hình với biểu hiện các vết phồng rộp chứa nhiều dịch lỏng bên trong và gây đau rát
Biện pháp phòng ngừa zona thần kinh
Các biện pháp phòng ngừa zona thần kinh bao gồm:
- Tránh tiếp xúc với những người mắc bệnh zona khi cơ thể còn có vết mụn nước.
- Tiêm chủng ngừa bệnh để phòng tránh thủy đậu và tránh mắc bệnh zona.
- Ngủ đủ giấc.
- Không hút thuốc.
- Có chế độ sinh hoạt và nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng và tập thể dục để tăng sức đề kháng.
- Khi xuất hiện triệu chứng, hãy đến gặp bác sĩ.
- Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.
FAQs
1. Bệnh zona thần kinh có gây ngứa không?
Có. Cảm giác ngứa thường xảy ra khi phát ban sắp xuất hiện hoặc sau khi đã khỏi bệnh zona thần kinh.
2. Bệnh zona thần kinh có thể chữa khỏi được không?
Có. Nếu điều trị sớm và đúng cách, bệnh zona thần kinh có thể hết các đợt cấp và ít tái phát trong tương lai. Việc giữ vệ sinh và tránh nhiễm trùng là quan trọng để đạt hiệu quả điều trị tốt.
3. Bệnh zona thần kinh có tái phát không?
Có. Tuy nhiên, tỷ lệ tái phát thấp. Nguy cơ tái phát cao thường xảy ra ở người lớn tuổi hoặc những người suy giảm hệ miễn dịch. Điều quan trọng là thăm khám bác sĩ và điều trị sớm để giảm nguy cơ tái phát trong tương lai.
4. Bệnh zona thần kinh nên điều trị ở đâu?
Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da của BVĐK Tâm Anh TP.HCM là nơi cung cấp điều trị zona thần kinh chuyên nghiệp và hiệu quả. Chuyên khoa này có đội ngũ bác sĩ, chuyên gia hàng đầu cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại để đảm bảo chất lượng điều trị. Bạn có thể đặt lịch hẹn và chọn bác sĩ khám theo ý muốn tại chuyên khoa này.
Bài viết này đã cung cấp thông tin về bệnh zona thần kinh một cách tổng quan. Hy vọng rằng nó đã giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh và tìm được những thông tin hữu ích. Đừng ngần ngại liên hệ với bác sĩ Da liễu – Thẩm mỹ Da nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hoặc lo lắng nào về tình trạng bệnh này.