Bệnh Zona thần kinh là một bệnh lý ngoại da gây ra bởi virus thần kinh Varicella-Zoster. Bệnh lý này thường biểu hiện dưới dạng các triệu chứng như đau dữ dội, cảm giác nóng rát, ngứa ran hoặc ngứa. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về bệnh zona thần kinh, nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị.
Zona thần kinh là bệnh gì?
Zona thần kinh, hay còn gọi là bệnh giời leo, là một bệnh lý có biểu hiện ngoại da nhưng có liên quan đến các thần kinh. Bệnh lý này do virus Varicella-Zoster (VZV) gây ra. Virus VZV cũng là tác nhân gây ra bệnh thủy đậu. Sau khi khỏi hoàn toàn bệnh thủy đậu, virus VZV vẫn tồn tại và sống âm thầm trong hạch thần kinh. Khi gặp điều kiện thuận lợi như suy giảm miễn dịch, căng thẳng hoặc suy nhược cơ thể, virus này có thể hoạt động trở lại và gây ra bệnh zona thần kinh.
Zona là bệnh lý do virus thần kinh Varicella-Zoster (VZV) gây ra
Nguyên nhân bị zona thần kinh
Nguyên nhân chính gây ra zona thần kinh là sự tái hoạt động của virus Varicella-Zoster. Tuy nhiên, công cụ y tế chưa thể xác định chính xác nguyên nhân cụ thể vì sao virus này lại tái hoạt động. Một số nguyên nhân có thể xảy ra bao gồm:
- Stress thường xuyên.
- Hệ miễn dịch suy yếu, như người lớn tuổi, người mắc bệnh HIV/AIDS, người sử dụng thuốc steroid lâu dài hoặc các loại thuốc khác làm suy yếu hệ miễn dịch.
- Mắc bệnh ung thư và đang thực hiện các phương pháp điều trị có thể làm suy giảm sức đề kháng và gây ra bệnh zona.
- Vùng da bị nổi ban bị tổn thương.
- Phẫu thuật.
Triệu chứng zona thần kinh
Triệu chứng của zona thần kinh thường xuất hiện sau khoảng thời gian ủ bệnh từ 7 đến 10 ngày. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:
1. Nóng rát và đau
Nóng rát và đau là hai triệu chứng điển hình của bệnh zona thần kinh. Người bệnh cảm thấy sốt nhẹ, mệt mỏi, và đau nhức dọc theo dây thần kinh một nửa cơ thể. Sau đó, khu vực da bị đau và rát, cảm giác như bị bỏng, ngứa và phát ban. Mức độ đau có thể làm người bệnh không dám chạm vào da và tránh tiếp xúc da với quần áo.
2. Bọng nước có chứa nhiều dịch
Sau giai đoạn nóng rát và đau, bọng nước to và chứa nhiều dịch xuất hiện trên da. Các bọng nước này có hình bầu dục hoặc tròn, tập trung dọc theo dây thần kinh. Ban đầu, bọng nước căng và khó vỡ. Sau một khoảng thời gian, bọng nước sẽ xẹp xuống và có thể vỡ nếu bị va đập. Điều này có thể dẫn đến sẹo trên da.
3. Sưng đau ở các vùng lân cận và nổi hạch
Người bệnh cũng có thể bị sưng đau và nổi hạch ở các vùng lân cận. Đối với trẻ em, một số trường hợp không đau, nhưng người lớn thường cảm thấy đau rất mạnh. Triệu chứng khác có thể bao gồm đau nửa đầu và đau nhức đầu.
4. Các dấu hiệu khác của bệnh zona
Các triệu chứng khác của bệnh zona thần kinh bao gồm ới cảm giác ớn lạnh và yếu cơ. Vùng da bị tổn thương không xuất hiện trên cả hai bên mà chỉ nằm ở một bên và có ranh giới rõ ràng.
Các thể bệnh zona thần kinh phổ biến
Bệnh zona thần kinh có thể xuất hiện ở nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể. Những vị trí phổ biến gồm mặt, mắt, tai, miệng và các vùng khác như cổ, vai, gáy, lưng, thân và ngón tay. Các triệu chứng và biến chứng có thể thay đổi tùy thuộc vào vị trí mắc bệnh.
Đối tượng dễ mắc bệnh zona thần kinh
Bệnh zona thần kinh không phải là bệnh lý hiếm gặp. Có tới 1/3 dân số mắc bệnh zona ít nhất một lần trong đời. Người lớn tuổi, nhất là những người trên 50 tuổi, có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Ngoài ra, người có hệ miễn dịch suy yếu do mắc bệnh lý như bạch cầu, ung thư, HIV/AIDS cũng dễ mắc bệnh zona. Người sử dụng thuốc điều trị lâu dài như steroid prednisone cũng có nguy cơ cao mắc bệnh zona. Các trẻ em trước 18 tuổi đã từng mắc bệnh thủy đậu cũng dễ bị tái phát zona thần kinh.
Bệnh zona thần kinh có lây không?
Bệnh zona thần kinh không là một bệnh lý lây, nhưng người chưa từng bị thủy đậu hay chưa được tiêm vắc xin phòng ngừa thủy đậu có thể bị thủy đậu khi tiếp xúc trực tiếp với bọng nước của người mắc zona thần kinh. Quan trọng nhất, chỉ những người đã từng mắc bệnh thủy đậu mới có thể mắc bệnh zona. Virus VZV không lây lan sau khi các bọng nước khô và thành vảy.
Biến chứng bệnh zona thần kinh
Zona thần kinh có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng. Một trong số đó là đau dây thần kinh sau zona. Biến chứng này xuất hiện ở khoảng 10% đến 18% người bị bệnh và có thể kéo dài trong nhiều năm sau khi phát ban đã lành. Biến chứng đau dây thần kinh sau zona có thể làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Ngoài ra, zona thần kinh còn gây ra các biến chứng khác như suy giảm thị lực, mất thị lực, ngứa và rối loạn cảm giác da. Một số trường hợp còn có biến chứng nặng như hội chứng Ramsay Hunt, viêm màng não, viêm não, viêm phổi hoặc viêm gan.
Chẩn đoán và điều trị bệnh zona thần kinh
Để chẩn đoán bệnh zona thần kinh, bác sĩ sẽ kiểm tra phát ban và các triệu chứng của người bệnh. Bác sĩ cũng có thể lấy mẫu da hoặc chất dịch từ bọng nước để xét nghiệm và xác định sự hiện diện của virus Varicella-Zoster.
Điều trị bệnh zona thần kinh bao gồm sử dụng thuốc kháng virus và thuốc giảm đau không kê theo đơn. Bác sĩ có thể kê đơn thêm các loại thuốc khác nếu cần thiết. Ngoài ra, tập thể dục thường xuyên để tăng sức đề kháng cũng là một phương pháp hỗ trợ điều trị bệnh.
Nếu bạn nghi ngờ mình bị zona thần kinh, hãy đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời.
FAQs
Q: Zona thần kinh có thể tái phát không?
A: Có, zona thần kinh có thể tái phát nhưng rất hiếm khi xảy ra.
Q: Bệnh zona thần kinh có lây không?
A: Bệnh zona thần kinh không lây, nhưng người chưa từng mắc bệnh thủy đậu có thể bị thủy đậu khi tiếp xúc với bọng nước của người mắc zona.
Q: Zona thần kinh có thể gây biến chứng nghiêm trọng không?
A: Có, bệnh zona thần kinh có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như đau dây thần kinh sau zona, suy giảm thị lực, mất thị lực và ngứa.
Q: Làm thế nào để chẩn đoán bệnh zona thần kinh?
A: Để chẩn đoán bệnh zona thần kinh, bác sĩ sẽ kiểm tra phát ban và triệu chứng của người bệnh. Mẫu da hoặc chất dịch từ bọng nước cũng có thể được lấy để xét nghiệm.
Q: Cách điều trị bệnh zona thần kinh là gì?
A: Điều trị bệnh zona thần kinh bao gồm sử dụng thuốc kháng virus và thuốc giảm đau không kê theo đơn. Điều trị cụ thể có thể khác nhau tùy thuộc vào tình trạng của người bệnh.