Hệ tiêu hóa được coi là hệ thống quan trọng trong cơ thể, thực hiện chức năng tiêu hóa, phân giải và hấp thụ dinh dưỡng từ thức ăn. Tuy nhiên, hệ tiêu hóa có thể gặp nhiều vấn đề và bệnh lý như hội chứng ruột kích thích, viêm loét dạ dày tá tràng, viêm túi thừa… Những tổn thương nghiêm trọng có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Do đó, việc bảo vệ sức khỏe tiêu hóa thông qua chế độ ăn uống và sinh hoạt khoa học là rất cần thiết.
Tiêu hóa là gì?
Tiêu hóa là quá trình phân giải thức ăn thành các phần nhỏ hơn, để đảm bảo hấp thụ vào máu dễ dàng. Quá trình này gồm hai dạng:
- Tiêu hóa cơ học: Xảy ra trong khoang miệng, thực hiện chức năng nghiền nhỏ thức ăn.
- Tiêu hóa hóa học: Xảy ra trong đường tiêu hóa, sử dụng enzym để phân giải thức ăn thành các phân tử nhỏ, để cơ thể có thể hấp thụ dễ dàng.
Tổ chức tiêu hóa phân giải thức ăn thành chất dinh dưỡng
Hệ tiêu hóa là gì?
Hệ tiêu hóa là một hệ thống các cơ quan thực hiện chức năng tiêu hóa, hấp thụ dinh dưỡng từ thức ăn. Hệ tiêu hóa bao gồm ống tiêu hóa và hệ thống mật tụy. Ống tiêu hóa là một hệ thống tạng rỗng kéo dài từ miệng đến hậu môn. Hệ thống mật tụy gồm 3 cơ quan: gan, mật, tụy, cung cấp mật và enzyme đến đường tiêu hóa.
Cấu tạo và chức năng của hệ tiêu hóa
Các cơ quan chính cấu tạo nên hệ tiêu hóa gồm miệng, thực quản, dạ dày, ruột non, đại tràng, trực tràng và hậu môn. Hỗ trợ cho quá trình hoạt động của hệ tiêu hóa là tuyến tụy, túi mật và gan.
Hệ tiêu hóa gồm nhiều cơ quan khác nhau, mỗi cơ quan thực hiện từng chức năng riêng biệt. Dưới đây là mô tả chức năng của mỗi cơ quan:
1. Miệng
Miệng là nơi bắt đầu của đường tiêu hóa. Quá trình tiêu hóa bắt đầu trước khi nhai thức ăn. Sau khi nhai, thức ăn được nhai nhỏ để tiêu hóa dễ dàng hơn. Nước bọt trộn với thức ăn để bắt đầu phân giải thành dạng cơ thể có thể hấp thụ. Sau khi nuốt, thức ăn sẽ được đưa vào cổ họng và thực quản.
2. Thực quản
Thực quản là ống cơ nối cổ họng với dạ dày. Thực quản di chuyển phía sau khí quản, tim và trước cột sống. Cơ vòng dưới thực quản giãn ra để đưa thức ăn vào dạ dày. Khi ở trạng thái co thắt, cơ vòng này sẽ co lại, ngăn các chất trong dạ dày trào ngược vào thực quản.
3. Dạ dày
Dạ dày là một tạng rỗng, chứa enzym phân giải thức ăn thành dạng có thể hấp thụ được. Các tế bào trong niêm mạc dạ dày cũng tiết ra một loại axit mạnh, hỗ trợ quá trình phân giải. Khi thức ăn được xử lý hoàn tất, dạ dày sẽ tiếp tục giải phóng thức ăn vào ruột non.
4. Ruột non
Ruột non gồm tá tràng, hỗng tràng và hồi tràng. Ruột non có cấu trúc dạng ống có thể dài đến 600 cm, sử dụng các enzym tuyến tụy và mật để phân giải thức ăn. Ruột non cũng co bóp để vận chuyển thức ăn và trộn với dịch tiêu hóa.
5. Tuyến tụy
Tuyến tụy nằm phía sau dạ dày ở vùng bụng trên bên trái, có chức năng nội tiết và ngoại tiết. Tuyến tụy chứa các tuyến ngoại tiết sản xuất các enzyme quan trọng đối với tiêu hoá. Tuyến tụy đồng thời cũng tạo ra insulin và glucagon truyền trực tiếp vào máu.
6. Gan
Gan thực hiện nhiều chức năng quan trọng đối với cơ thể. Trong hệ tiêu hóa, gan đảm nhiệm quá trình xử lý các chất dinh dưỡng từ thức ăn. Mật từ gan tiết vào ruột non cũng đóng vai trò trong việc tiêu hóa chất béo và một số vitamin cần thiết. Gan cũng lấy chất dinh dưỡng được ruột hấp thụ để tạo ra các loại chất khác nhau, phục vụ cho hoạt động của cơ thể.
7. Túi mật
Túi mật lưu trữ và cô đặc mật từ gan, sau đó giải phóng vào tá tràng ở ruột non để hỗ trợ quá trình hấp thụ và tiêu hóa chất béo.
8. Đại tràng
Đại tràng thực hiện chức năng xử lý chất thải và đại tiện. Cơ quan này nối ruột non với trực tràng, có thể dài đến 182 cm. Thức ăn trong đại tràng đã được loại bỏ nước hoàn toàn và chuyển vào trực tràng trước khi đi vào hậu môn.
9. Trực tràng
Trực tràng nối đại tràng với hậu môn, dài khoảng 20 cm. Cơ quan này nhận phân thải ra từ đại tràng và có thể tống phân ra ngoài hoặc giữ phân cho đến thời điểm thích hợp cần thải ra.
10. Hậu môn
Hậu môn là phần cuối cùng của đường tiêu hóa, dài khoảng 5 cm. Cơ thắt hậu môn bên trong và bên ngoài giúp điều khiển việc đại tiện một cách có ý thức.
Tại sao tiêu hóa lại quan trọng?
Tiêu hóa đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể phát triển khỏe mạnh. Hệ tiêu hóa phân giải chất dinh dưỡng thành những phần nhỏ, đảm bảo cơ thể dễ dàng hấp thụ và sử dụng làm năng lượng. Protein, chất béo, carbohydrate, vitamin, khoáng chất và nước là những chất cần thiết nhất trong quá trình này.
Các vấn đề thường gặp ở hệ tiêu hóa
Hệ tiêu hóa có thể gặp một số vấn đề như táo bón, tiêu chảy, ợ nóng, bệnh trĩ, viêm dạ dày ruột, viêm loét dạ dày – tá tràng, sỏi mật, hội chứng ruột kích thích, không dung nạp lactose, viêm túi thừa, ung thư và bệnh Crohn.
Biện pháp bảo vệ hệ tiêu hóa
Dưới đây là một số biện pháp bảo vệ hệ tiêu hóa khỏe mạnh:
- Uống nước thường xuyên để đảm bảo thức ăn di chuyển dễ dàng qua hệ tiêu hóa.
- Bổ sung chất xơ trong chế độ ăn uống để điều tiêu hóa đúng giờ, đều đặn.
- Xây dựng chế độ dinh dưỡng cân bằng với các loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng và tránh thực phẩm chế biến sẵn.
- Ăn thực phẩm có chứa men vi sinh hoặc bổ sung men vi sinh để tăng cường lợi khuẩn cho đường ruột.
- Ăn chậm và nhai kỹ để tiêu hóa tốt hơn.
- Tập thể dục thường xuyên để thức ăn di chuyển dễ dàng qua hệ tiêu hóa.
- Tránh uống rượu và hút thuốc để giảm nguy cơ trào ngược axit và các tác động tiêu cực đến hệ tiêu hóa.
- Kiểm soát căng thẳng để tránh tình trạng táo bón, tiêu chảy và hội chứng ruột kích thích.
Ăn gì tốt cho hệ tiêu hóa?
Chế độ ăn uống hàng ngày có ảnh hưởng lớn đến hoạt động của hệ tiêu hóa. Dưới đây là một số loại thực phẩm tốt cho hệ tiêu hóa:
- Gừng
- Chất béo không bão hòa
- Khoai tây
- Đậu
- Trái cây
- Sữa chua
- Rau lá xanh
Khám tiêu hóa ở đâu tốt?
BVĐK Tâm Anh là một trong những địa chỉ hàng đầu cho dịch vụ khám tiêu hóa. Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa cũng như Khoa Ngoại Tổng hợp của BVĐK Tâm Anh là những chuyên khoa Tiêu hóa uy tín, cung cấp dịch vụ khám và điều trị cao cấp, hiệu quả cho các bệnh nhân mắc các bệnh lý tiêu hóa từ nhẹ đến nặng. Đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm cùng với thiết bị y tế hiện đại là thế mạnh của BVĐK Tâm Anh, đảm bảo phục vụ tối đa nhu cầu của khách hàng.
Để đặt lịch thăm khám và điều trị các bệnh lý tiêu hóa với các chuyên gia bác sĩ tại BVĐK Tâm Anh, vui lòng liên hệ:
Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa (BVĐK Tâm Anh TP.HCM):
- Địa chỉ: Hẹn khám BVĐK Tâm Anh
- Số điện thoại: Thông báo hotline
Khoa Ngoại Tổng hợp (BVĐK Tâm Anh Hà Nội):
- Địa chỉ: Hẹn khám BVĐK Tâm Anh
- Số điện thoại: Thông báo hotline
Hệ thống BVĐK Tâm Anh cam kết cung cấp dịch vụ y tế chất lượng, sự quan tâm và chăm sóc tận tâm đến sức khỏe của bạn.