Làm việc và lao động không chỉ đơn thuần là các hoạt động đem lại thu nhập mà còn mang ý nghĩa về nhân văn và đóng góp cho sự phát triển xã hội. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về quyền và nghĩa vụ lao động của công dân trong cuộc sống hàng ngày.
A. Giải bài tập GDCD 9 bài 14
- Giải SGK GDCD 9 bài 14: Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân
- Giải SBT GDCD lớp 9 bài 14: Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân
B. Lý thuyết GDCD 9 bài 14
1. Lao động
Lao động là hoạt động của con người nhằm tạo ra của cải vật chất và các giá trị tinh thần cho xã hội. Đây là hoạt động quan trọng và có ý nghĩa nhất của con người, là yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển của đất nước và nhân loại.
2. Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân
-
Quyền lao động: Mọi công dân đều có quyền sử dụng sức lao động của mình để học nghề, tìm kiếm việc làm, lựa chọn nghề nghiệp và đem lại thu nhập cho bản thân và gia đình.
-
Nghĩa vụ lao động: Mọi người đều có nghĩa vụ lao động để tự nuôi sống bản thân, nuôi sống gia đình, đóng góp vào việc tạo ra của cải vật chất và tinh thần cho xã hội. Đây là trách nhiệm và bổn phận của mỗi công dân trong việc duy trì và phát triển đất nước.
3. Vai trò của nhà nước
-
Khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức cá nhân trong và ngoài nước đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, từ đó giải quyết việc làm cho người lao động.
-
Khuyến khích tạo điều kiện cho các hoạt động tạo ra việc làm, thu hút sự tham gia của lao động.
4. Quy định của pháp luật
- Cấm trẻ em chưa đủ 15 tuổi vào làm việc.
- Cấm sử dụng người dưới 18 tuổi làm việc nặng nhọc, nguy hiểm, tiếp xúc với các chất độc hại.
- Cấm lạm dụng cưỡng bức, ngược đãi người lao động.
5. Liên hệ bài học với cuộc sống
- Lao động là nghĩa vụ của mỗi người.
- Hiện nay, việc làm ở những vùng sâu, vùng xa và vùng miền núi còn hạn chế, dẫn đến tình trạng di cư lao động hoặc thất nghiệp.
- Tỉ lệ thất nghiệp ở Việt Nam năm 2012 – 2013 (biểu đồ).
FAQs
1. Theo em, trong các ý kiến dưới đây, ý kiến nào đúng? Vì sao?
- a. Trẻ em có quyền học tập, vui chơi, giải trí và không phải làm gì.
- b. Con cái có nghĩa vụ giúp đỡ cha mẹ các công việc gia đình.
- c. Trẻ em cần lao động kiếm tiền, góp phần nuôi dưỡng gia đình.
- d. Học nhiều cũng chẳng để làm gì, cứ làm ra nhiều tiền là tốt nhất.
- đ. Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tùy theo sức của mình.
- e. Trẻ em có quyền được chăm sóc, nuôi dạy nên không phải tham gia lao động.
Trả lời: Ý kiến đúng là b, đ, e.
Những ý kiến trên đều tuân theo quy định của pháp luật về quyền trẻ em. Trẻ em không chỉ phải học tập mà còn có thể giúp đỡ bố mẹ trong việc gia đình.
2. Hà 16 tuổi, học hết lớp 9, do nhà đông em, gia đình khó khăn, Hà muốn có việc làm để giúp đỡ bố mẹ. Theo em, Hà có thể tìm việc bằng cách nào sau đây?
- a. Xin biên chế làm việc trong các cơ quan Nhà nước.
- b. Xin làm hợp đồng tại các cơ sở sản xuất kinh doanh.
- c. Nhận hàng của các cơ sở sản xuất và thuê thêm lao động.
Trả lời: Hà chỉ có thể tìm việc bằng hai cách:
- b. Xin làm hợp đồng tại các cơ sở sản xuất kinh doanh.
- c. Nhận hàng của các cơ sở sản xuất và thuê thêm lao động.
3. Trong các quyền sau, quyền nào là quyền lao động?
- a. Quyền được thuê mướn lao động.
- b. Quyền mở trường dạy học, đào tạo nghề.
- c. Quyền sở hữu tài sản.
- d. Quyền được thành lập công ty doanh nghiệp.
- đ. Quyền sử dụng đất.
- e. Quyền tự do kinh doanh.
Trả lời: Các quyền lao động là b, d, e.
4. Hãy cho biết ý kiến của em về hai quan niệm dưới đây và giải thích vì sao?
- a. Lao động là hoạt động sử dụng sức lao động để tạo ra thu nhập.
- b. Chỉ những hoạt động tạo ra của cải vật chất và các giá trị tinh thần cho xã hội mới là lao động.
Trả lời: Em đồng ý với quan niệm b vì lao động là hoạt động có mục đích của con người nhằm tạo ra của cải vật chất và các giá trị tinh thần cho xã hội.
5. Để trở thành người lao động tốt, công dân có ích cho xã hội, ngay từ bây giờ em cần phải làm gì?
Trả lời: Để trở thành người lao động tốt và có ích cho xã hội, em cần phải chăm chỉ học tập, tu dưỡng đạo đức, sống lành mạnh và rèn luyện toàn diện để sẵn sàng cho cuộc sống.
6. Hoa luôn ước mơ sau này sẽ trở thành một giáo viên nên sau khi tốt nghiệp THPT, cô quyết định nộp hồ sơ thi vào trường Đại học Sư phạm Huế. Ba mẹ của Hoa lại muốn cô sau này trở thành bác sĩ nên họ cương quyết ép buộc Hoa phải thi vào trường Đại học Y Hế. Ba mẹ của Hoa tuyên bố, nếu Hoa không nghe theo ý ba mẹ thì họ sẽ không chu cấp cho Hoa tiền ăn học sau này.
- Theo em, ba mẹ của Hoa làm như vậy đúng hay sai? Tại sao?
- Nếu là người thân của Hoa, em sẽ khuyên Hoa điều gì?
Trả lời: Ba mẹ của Hoa đã sai vì đã can thiệp vào quyền lựa chọn nghề nghiệp của Hoa. Tuy nhiên, tất cả những việc ba mẹ làm cũng chỉ vì muốn tốt cho Hoa nên chúng ta phải thông cảm cho ba mẹ của Hoa.
Em sẽ khuyên Hoa suy nghĩ thật kỹ về đề nghị của ba mẹ. Nếu cần, Hoa có thể tham khảo ý kiến của bạn bè và những người đi trước. Nếu thấy sự lựa chọn và ước mơ của mình phù hợp với khả năng, Hoa nên thuyết phục ba mẹ hiểu và ủng hộ quyết định của mình.
7. Chủ cơ sở kinh doanh A đã vi phạm các quy định nào của luật lao động? Theo em, ông A nên bị khởi tố bởi những tội danh nào?
Trả lời: Ông A đã vi phạm các quy định của luật lao động, bao gồm:
- Không được nhận trẻ em chưa đủ 15 tuổi vào làm việc và không được cưỡng bức, ngược đãi người lao động.
- Tội cố ý gây thương tích và tội hành hạ người khác.
8. Hải đã 23 tuổi nhưng là một thanh niên lười lao động, chỉ thích dựa dẫm vào bố mẹ. Hằng ngày, Hải thường xin tiền mẹ để tụ tập theo nhóm bạn ăn chơi lêu lổng. Hùng – một người bạn thân của Hải đã khuyên cậu đi tìm việc làm để có thể tự nuôi sống bản thân và giúp đỡ gia đình. Hải phản đối và cho rằng: “lao động là quyền của công dân vì thế lao động hay không là quyền của Hải, Hùng không nên can thiệp.”
Em có đồng ý với cách lí giải của Hải hay không? Tại sao?
Trả lời: Em không đồng ý với cách lí giải của Hải. Lao động không chỉ là quyền của công dân mà còn là nghĩa vụ và trách nhiệm của công dân đối với xã hội. Sự lười biếng và không chịu lao động sẽ khiến con người trở thành kẻ ăn bám và bị dư luận chỉ trích.
C. Trắc nghiệm GDCD 9 bài 14
Nội dung bài trắc nghiệm được biên soạn bởi KhoaHoc.vn – Chuyên trang học online!
Câu 1: Các hoạt động thể hiện lao động tự giác là?
- A. Giúp đỡ bố mẹ làm việc nhà.
- B. Tự giác làm bài tập về nhà, không cần phải nhắc nhở.
- C. Đi làm đúng giờ.
- D. Cả A, B, C.
Câu 2: Quyền của người lao động là gì?
- A. Được hưởng tất cả các chế độ của người lao động theo đúng quy luật.
- B. Bị cắt các ngày nghỉ theo quy định.
- C. Được tham gia bảo hiểm đầy đủ.
- D. Cả A, C.
Câu 3: Nghĩa vụ của người công dân là?
- A. Chấp hành đúng kỉ cương nề nếp do công ty đặt ra.
- B. Đi làm đúng giờ.
- C. Không đánh nhau cãi nhau trong công ty.
- D. Cả A, B, C.
Câu 4: Những hành vi nào dưới đây là không đúng với luật lao động?
- A. Bắt trẻ dưới 15 tuổi vào làm việc.
- B. Công dân đủ 16 tuổi được nhận vào các công ty để làm việc.
- C. Được nghỉ tất cả các ngày lễ tết theo quy định của nhà nước.
- D. Được thăm hỏi những lúc ốm đau, bệnh tật.
Câu 5: Trong các quyền dưới đây, quyền nào là quyền lao động?
- A. Quyền tự do kinh doanh.
- B. Quyền sở hữu tài sản.
- C. Quyền được tuyển dụng lao động.
- D. Quyền bóc lột sức lao động.
Câu 6: Một trong những nội dung về bình đẳng trong thực hiện quyền lao động là mọi người đều có quyền lựa chọn?
- A. Việc làm theo sở thích của mình.
- B. Việc làm phù hợp với khả năng của mình mà không bị phân biệt đối xử.
- C. Điều kiện làm việc theo nhu cầu của mình.
- D. Thời gian làm việc theo ý muốn chủ quan của mình.
Câu 7: Để tìm việc làm phù hợp, anh H có thể căn cứ vào quyền bình đẳng nào?
- A. Trong tuyển dụng lao động.
- B. Trong giao kết hợp đồng lao động.
- C. Thay đổi nội dung hợp đồng lao động.
- D. Tự do lựa chọn việc làm.
Câu 8: Độ tuổi thấp nhất của người lao động là?
- A. 15 tuổi.
- B. Từ đủ 15 tuổi.
- C. 18 tuổi.
- D. Từ đủ 18 tuổi.
Câu 9: Hoạt động có mục đích của con người nhằm tạo ra của cải vật chất và tinh thần cho xã hội được gọi là?
- A. Lao động.
- B. Sản xuất.
- C. Hoạt động.
- D. Cả A, B, C.
Câu 10: Vai trò của lao động đối với sự tồn tại và phát triển của nhân loại là?
- A. Nhân tố quyết định.
- B. Là điều kiện.
- C. Là tiền đề.
- D. Là động lực.