Xét nghiệm HCG là một loại xét nghiệm phổ biến nhất để xác định người phụ nữ có thai hay không dựa trên nồng độ beta HCG có trong máu và nước tiểu.
Xét nghiệm định lượng HCG là gì?
HCG là viết tắt của cụm từ Human Chorionic Gonadotropin – một loại hormone được tiết ra trong quá trình hình thành nhau thai sau khi trứng rụng đã được thụ tinh và làm tổ. Vai trò của HCG báo hiệu cho tử cung biết hợp tử đã sẵn sàng làm tổ, ngăn trứng rụng theo chu kỳ và hình thành phản ứng của cơ thể người mẹ (ốm nghén).
Khi thực hiện xét nghiệm HCG, chỉ số nồng độ beta HCG trong máu và nước tiểu tăng là dấu hiệu đặc trưng để chẩn đoán việc có thai sớm, bởi vì sau khi trứng thụ tinh, nồng độ sẽ tăng gấp đôi cứ mỗi 24 – 72 giờ. Tuy nhiên, HCG không tăng mãi mà sẽ chạm mốc khoảng tuần thứ 8 – 10, sau đó giảm xuống và ổn định trong suốt thai kỳ.
Vì sao cần phải xét nghiệm HCG?
Ý nghĩa của việc thực hiện xét nghiệm HCG là giúp thai phụ phát hiện mình có thai từ giai đoạn sớm, trong khi lúc này mới chỉ có những dấu hiệu ban đầu như ốm nghén, chậm kinh ở phụ nữ. Dựa trên lượng hormone tăng cao vượt ngưỡng sinh lý, có thể kết luận người phụ nữ mang thai.
Để kiểm tra chính xác có thai hay chưa, cần thực hiện lần hai sau 48 – 72 giờ để theo dõi diễn biến của nồng độ HCG nhằm loại trừ các trường hợp gây dương tính giả.
Ngoài việc kiểm tra có thai sớm, xét nghiệm HCG còn có những vai trò sau:
- Xác định số thai: nồng độ HCG có thể giúp xác định một người mang đa thai hay đơn thai, tuy nhiên cần kết hợp siêu âm thai để chẩn đoán chính xác.
- Phát hiện thai ngoài tử cung sớm.
- Phát hiện dị tật bẩm sinh như bệnh Down hoặc các bệnh lý thai nhi khác.
- Kiểm tra thai lưu kết hợp siêu âm.
- Dự đoán tương đối tuổi thai.
Khi nào nên thực hiện xét nghiệm HCG?
Có thể thực hiện xét nghiệm HCG từ 7-10 ngày sau khi quan hệ, lúc này, đa số trường hợp đều có chỉ số beta HCG tăng cao nếu thụ thai thành công. Tuy nhiên, để kết quả có tính chính xác hơn thì phụ nữ nên làm xét nghiệm này sau khi trễ kỳ kinh.
Trong quá trình mang thai, phụ nữ vẫn có thể tiến hành xét nghiệm này ở nhiều lần trong giai đoạn đầu thai kỳ. Không chỉ giúp kiểm soát tốt tình trạng thai kỳ mà xét nghiệm còn giúp phát hiện những bất thường để có cách xử trí sớm.
Xét nghiệm HCG có chính xác không?
Xét nghiệm HCG có độ chính xác khá cao gần 97%. Một số yếu tố khác có thể làm ảnh hưởng đến kết quả như xét nghiệm quá sớm khi hàm lượng beta HCG còn quá ít, mẫu xét nghiệm không đạt yêu cầu, một số loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng sẽ làm giảm hoặc tăng nồng độ beta HCG cho kết quả không đúng.
Thêm vào đó, xét nghiệm nồng độ HCG trong máu sẽ cho kết quả chuẩn hơn so với nước tiểu. Xét nghiệm máu sẽ cho kết quả nhanh và đáng tin cậy hơn nếu muốn kiểm tra có mang thai hay không. Đồng thời, cũng có thể kiến nghị được siêu âm hoặc làm các xét nghiệm khác nếu cần thiết.
Ưu điểm của xét nghiệm HCG
- Phương pháp xét nghiệm an toàn.
- Chi phí hợp lý.
- Giúp sớm phát hiện các dị tật, bệnh lý bẩm sinh ở thai nhi hoặc thai lưu, thai ngoài tử cung nhằm sớm có cách xử trí kịp thời.
- Phát hiện ung thư từ trứng hay tinh trùng (ung thư tế bào mầm), chẳng hạn như ung thư buồng trứng hoặc ung thư tinh hoàn, trường hợp này bác sĩ sẽ chỉ định thêm các xét nghiệm khác.
Phương pháp xét nghiệm HCG
Xét nghiệm HCG có thể thực hiện bằng cách lấy mẫu máu hay mẫu nước tiểu. Đây là một phương pháp giúp xác định việc có thai nhanh chóng và chính xác nhất. Bác sĩ khuyến cáo thời điểm thực hiện xét nghiệm HCG là sau 2 tuần kể từ kỳ kinh cuối hoặc 2 tuần sau khi chuyển phôi.
Trên mẫu máu
Xét nghiệm HCG bằng mẫu máu được thực hiện bởi bác sĩ và thường cho kết quả trong vòng vài ngày, tuỳ theo chỉ định của bác sĩ sẽ có siêu âm thai kèm theo.
- Mẫu máu được lấy từ tĩnh mạch sẽ đưa vào ống nghiệm chứa chất chống đông máu Heparin, EDTA hoặc ống không chứa chất chống đông theo đúng quy trình.
- Sau khi lưu trữ thông tin, mẫu máu được bảo quản đúng điều kiện thích hợp và vận chuyển về phòng xét nghiệm.
- Thực hiện xét nghiệm trên hệ thống đã được kiểm nghiệm chất lượng.
- Kết quả xét nghiệm sẽ có trong thời gian sớm nhất.
Trên mẫu nước tiểu
Xét nghiệm HCG bằng mẫu nước tiểu khá đơn giản, có thể thực hiện tại nhà bằng que thử thai. Nên thực hiện xét nghiệm nước tiểu vào buổi sáng vì lúc này nồng độ HCG cao sẽ cho kết quả chính xác hơn.
- Cho nước tiểu vào lọ, lấy que thử thai cầm theo hướng mũi tên chỉ xuống.
- Đặt que thử vào lọ, tránh để nước tiểu ngập qua mũi tên và chờ đọc kết quả.
- Sau khoảng 5 phút nếu thấy hai vạch hiện lên tức là đã có thai, nếu chỉ hiện 1 vạch thì kết quả âm tính. Nếu không vạch nào xuất hiện, có thể que thử thai bị hỏng hoặc nước tiểu không đảm bảo thì nên làm lại lần khác.
- Với những ai có triệu chứng khi mang thai (nôn, mất kinh, căng ngực, mệt mỏi) thì nên đợi 1 tuần sau kiểm tra lại hoặc đến gặp bác sĩ để làm xét nghiệm máu.
Bảng định lượng HCG
Căn cứ vào chỉ số nồng độ HCG trong mẫu máu và nước tiểu mà bác sĩ sẽ giải thích kết quả như thế nào là có thai hoặc không có thai.
Với phụ nữ bình thường không mang thai, chỉ số beta HCG dưới 5 mIU/mL được coi là âm tính.
Với phụ nữ mang thai, nồng độ HCG sẽ trên 25 mIU/mL. Ngoài ra, nồng độ HCG cũng thay đổi theo tuổi thai như sau:
| Các tuần kể từ kinh nguyệt cuối cùng | Mức hCG (mIU/mL) |
|---|---|
| 3 tuần | 5 – 50 |
| 4 tuần | 5 – 426 |
| 5 tuần | 18 – 7.340 |
| 6 tuần | 1.080 – 56.500 |
| 7 – 8 tuần | 7.650 – 229.000 |
| 9 – 12 tuần | 25.700 – 288.000 |
| 13 – 16 tuần | 13.300 – 254.000 |
| 17 – 24 tuần | 4.060 – 165.400 |
| 25 – 40 tuần | 3.640 – 117.000 |
Trong 3 tháng đầu, nồng độ HCG tăng cao là dấu hiệu bình thường. Nếu nồng độ thấp, cần phải theo dõi và kiểm tra lại trong 48-72 giờ, nồng độ HCG thấp không loại trừ khả năng thai bị saỵ hoặc thai ngoài tử cung. Sau khi sinh nở hoặc sảy thai thì nồng độ này sẽ trở lại bình thường sau khoảng 4-6 tuần, tức là trở lại mức ≤ 5 mIU/mL.
Xét nghiệm HCG chỉ có thể xác định có thai và tuổi thai, chứ không phản ánh được trí tuệ hay giới tính của thai nhi, do đó các bà mẹ cũng không nên quá lo lắng, vì sức khỏe của bé còn được đánh giá dựa trên những chỉ số khác.
Những điều cần lưu ý trước và sau khi xét nghiệm
1. Trước khi xét nghiệm
Có nhiều bà mẹ thắc mắc trước khi xét nghiệm beta HCG thì cần kiêng cữ những gì. Để xét nghiệm có kết quả chính xác, các bà mẹ cần lưu ý:
- Không cần thiết phải nhịn ăn trước khi làm xét nghiệm, không xét nghiệm khi đang sử dụng thuốc có HCG.
- Không nên hút thuốc hoặc dùng các loại đồ uống có chất kích thích như cà phê, trà, rượu bia, nước ngọt… trước khi xét nghiệm ít nhất là 12 giờ đồng hồ.
- Xét nghiệm HCG thường chính xác nhất vào buổi sáng. Các chỉ số sinh hóa của máu sẽ cho kết quả không chính xác nếu không thực hiện những lưu ý trên.
2. Sau khi xét nghiệm
Sau khi xét nghiệm HCG, các bà mẹ nên nghỉ ngơi, bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng, uống nhiều nước để bù lại năng lượng sau khi xét nghiệm máu.
Trung tâm Xét nghiệm, BVĐK Tâm Anh được đầu tư xây dựng khang trang, bố trí hệ thống trang thiết bị hiện đại và đồng bộ, đạt tiêu chuẩn ISO 15189:2012. Đồng thời, các dịch vụ xét nghiệm được thực hiện bằng hệ thống trang thiết bị, máy móc hiện đại. Để đặt hẹn khám, tư vấn hoặc xét nghiệm, xin vui lòng liên hệ.
Ngoài việc kiểm tra sự thụ thai và tuổi của thai nhi, xét nghiệm HCG trong máu còn giúp phát hiện dị tật thai nhi, hoặc việc mang thai ngoài tử cung, sảy thai. Vì thế, bác sĩ luôn khuyến cao các bà mẹ hãy đến bệnh viện uy tín để được kiểm tra kỹ hơn.
Đồng thời, các bà mẹ cũng nên chọn thời điểm xét nghiệm máu khoảng 2 tuần sau khi quan hệ và không sử dụng các chất kích thích trước khi xét nghiệm để cho kết quả chính xác nhất.