Cường giáp là một trạng thái trong đó hormone tuyến giáp được sản xuất quá mức trong cơ thể. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh này có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng.
Bệnh cường giáp là gì?
Cường giáp (hay cường tuyến giáp) là một hội chứng mà tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone giáp, làm tăng nồng độ hormone giáp trong máu. Tuyến giáp, một tuyến nhỏ hình con bướm, có vai trò quan trọng trong quá trình tăng trưởng, chuyển hóa và phát triển của cơ thể. Vì vậy, bất kỳ vấn đề nào xảy ra với hoạt động của tuyến giáp cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của cơ thể.
Theo các chuyên gia y tế, nếu không được chữa trị đúng cách, cường giáp có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về tim, xương, cơ, chu kỳ kinh nguyệt và khả năng sinh sản. Trong quá trình mang thai, bệnh không được điều trị có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và bé.
Nguyên nhân gây bệnh cường tuyến giáp
Có một số nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh cường tuyến giáp, bao gồm:
1. Bệnh Basedow (Bệnh Graves): Nguyên nhân phổ biến nhất chiếm hơn 70% số trường hợp. Bệnh này xuất hiện do các tự kháng thể trong máu kích hoạt tuyến giáp, làm cho tuyến giáp phát triển và tiết ra quá nhiều hormone tuyến giáp. Loại cường giáp này có xu hướng phát triển trong gia đình và thường xảy ra ở phụ nữ trẻ có độ tuổi từ 20-50 tuổi.
2. Các nhân tuyến giáp hoạt động quá mức: Các nhân tuyến giáp là những cụm u trong tuyến giáp của bạn. Các nhân tuyến giáp thường lành tính, chỉ có một tỷ lệ rất nhỏ chứa tế bào ung thư. Tuy nhiên, một hoặc nhiều nhân tuyến giáp có thể hoạt động quá mức và sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp. Điều này thường xảy ra ở những người lớn tuổi.
3. Viêm tuyến giáp: Đây là tình trạng tuyến giáp bị viêm làm phá hủy cấu trúc thông thường của các nang tuyến giáp, dẫn đến hormone tuyến giáp dự trữ bị rò rỉ ra ngoài tuyến giáp. Cường tuyến giáp có thể kéo dài đến 3 tháng, sau đó cấu trúc mô học của tuyến giáp lại trở lại bình thường. Tuyến giáp của bạn có thể trở nên kém hoạt động và tình trạng đó gọi là suy giáp. Suy giáp thường kéo dài từ 12-18 tháng, tuy nhiên tình trạng này có thể diễn ra vĩnh viễn.
Có một số loại viêm tuyến giáp có thể gây ra tình hoạt động quá mức ở tuyến giáp và sau đó gây ra suy giáp.
4. Tăng tiêu thụ i-ốt: Tuyến giáp sử dụng i-ốt để tạo ra hormone tuyến giáp. Lượng i-ốt bạn tiêu thụ ảnh hưởng đến lượng hormone tuyến giáp mà tuyến giáp tạo ra. Việc tiêu thụ một lượng lớn i-ốt có thể khiến tuyến giáp tạo ra quá nhiều hormone tuyến giáp. Một số loại thuốc và thực phẩm có thể chứa nhiều i-ốt.
5. Sử dụng quá nhiều thuốc hormone tuyến giáp: Một số người dùng thuốc hormone tuyến giáp để điều trị suy giáp có thể dùng quá liều. Việc sử dụng thuốc hormone tuyến giáp cần theo chỉ định của bác sĩ và thường được định kỳ kiểm tra nồng độ hormone tuyến giáp.
Dấu hiệu nhận biết bệnh cường giáp
Triệu chứng của bệnh cường giáp có thể bao gồm:
- Cảm giác sợ nóng, da nóng, tăng tiết mồ hôi và sốt nhẹ 37.5-38 độ C.
- Bị đánh trống ngực, có cảm giác hồi hộp, khó thở khi xúc động hoặc làm việc gắng sức.
- Bồn chồn, lo lắng, khó ngủ, tính khí thất thường, dễ cáu gắt. Có thể xảy ra rối loạn tâm thần biểu hiện bằng cơn kích động hoặc tình trạng lú lẫn hay hoang tưởng.
- Run ở đầu ngón tay.
- Rối loạn kinh nguyệt ở bệnh nhân nữ trẻ.
- Da mỏng, tóc giòn và yếu cơ đặc biệt là ở cánh tay và đùi.
- Thường gặp tiêu chảy không kèm đau quặn: 5-10 lần/ngày.
- Thường sụt cân nhanh mặc dù ăn vẫn bình thường hoặc có khi ăn khỏe. Một số ít bệnh nhân trẻ tuổi có khi lại tăng cân nghịch thường.
- Các triệu chứng khác như mắt lồi, chảy nước mắt, cảm giác nóng rát mắt, lồi mắt.
Đối tượng dễ mắc bệnh
Phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cường tuyến giáp cao hơn nam giới từ 2-10 lần. Bạn có nhiều khả năng mắc bệnh nếu:
- Có tiền sử gia đình mắc bệnh tuyến giáp.
- Có các vấn đề sức khỏe khác như thiếu máu ác tính, bệnh tiểu đường loại 1, suy thượng thận nguyên phát, rối loạn nội tiết tố, sử dụng một lượng lớn thực phẩm có chứa i-ốt hoặc thuốc chứa i-ốt, người lớn hơn 60 tuổi, đã phẫu thuật tuyến giáp hoặc có vấn đề về tuyến giáp.
Cường giáp có nguy hiểm không?
Cường giáp có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm ở phụ nữ mang thai
Những người có tuyến giáp hoạt động quá mức ở giai đoạn nặng phải đối mặt với vô số vấn đề, thậm chí có những biến chứng nguy hiểm đến tính mạng. Các biến chứng có thể bao gồm:
- Bệnh mắt tuyến giáp: Một tình trạng mắt gây ra chứng song thị, nhạy cảm với ánh sáng, đau mắt và thậm chí mất thị lực.
- Rối loạn nhịp tim: Có thể dẫn đến sự hình thành và phát triển các cục máu đông, suy tim, các vấn đề tim mạch khác…
- Cơn bão giáp: Đây là một tình trạng cấp cứu đe dọa tính mạng.
- Các biến chứng khi mang thai như huyết áp cao khi mang thai, cân nặng thai nhi khi sinh thấp, sẩy thai, sinh non.
- Loãng xương.
Hơn 60% những người bị bệnh tuyến giáp không được chẩn đoán. Điều quan trọng là phải lắng nghe cơ thể của bạn trước khi các triệu chứng trở thành các vấn đề đe dọa tính mạng.
Cách chẩn đoán bệnh cường giáp
Việc chẩn đoán sớm rất quan trọng để bác sĩ có thể vạch ra kế hoạch điều trị trước khi bệnh gây ra tổn thương không thể phục hồi. Nếu có những triệu chứng đáng ngờ, bạn và gia đình cần thăm khám sớm với bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị nhằm bảo vệ sức khỏe của mình cũng như ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng gây nguy hiểm đến tính mạng.
Các phương pháp chẩn đoán cường giáp bao gồm:
- Phân tích bệnh sử và các triệu chứng.
- Kiểm tra thể chất.
- Siêu âm hoặc xạ hình tuyến giáp.
- Xét nghiệm máu để đo nồng độ hormone tuyến giáp và các kháng thể tự miễn của tuyến giáp.
Phương pháp điều trị cường giáp
Có 3 phương pháp điều trị cường giáp: điều trị nội khoa bằng thuốc, liệu pháp điều trị phóng xạ bằng cách uống iod có gắn chất phóng xạ hoặc điều trị ngoại khoa bằng cách phẫu thuật tuyến giáp. Mục đích của việc điều trị là đưa lượng hormone tuyến giáp trở lại bình thường để ngăn ngừa các vấn đề sức khỏe lâu dài và giảm các triệu chứng khó chịu do tình trạng gia tăng hormon giáp trong máu gây ra.
Điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra cường tuyến giáp của bạn và mức độ nghiêm trọng của nó. Khi đề xuất phương pháp điều trị, bác sĩ sẽ xem xét tuổi của bạn, khả năng dị ứng hoặc tác dụng phụ của thuốc, các tình trạng khác như mang thai hoặc bệnh tim và liệu bạn có được tiếp cận với bác sĩ phẫu thuật tuyến giáp có kinh nghiệm hay không.
Điều trị bằng thuốc: Gồm thuốc chẹn beta và thuốc kháng giáp. Thuốc chẹn beta giúp giảm triệu chứng cường tuyến giáp như run, tim đập nhanh và lo lắng. Thuốc kháng giáp ngăn chặn khả năng tạo ra hormone mới của tuyến giáp.
Liệu pháp phóng xạ: Điều trị này làm tổn thương hoặc phá hủy các tế bào tuyến giáp tạo ra hormone tuyến giáp.
Phẫu thuật tuyến giáp: Cắt bỏ toàn bộ hoặc hầu hết tuyến giáp, từ đó làm giảm nồng độ hormone tuyến giáp trong máu. Sau phẫu thuật, suy giáp có thể xảy ra và người bệnh cần dùng thuốc bổ sung hormone tuyến giáp hàng ngày.
Cách phòng tránh hiệu quả
Để phòng tránh bệnh cường giáp, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:
-
Luyện tập thể dục thường xuyên: Tập luyện giúp tăng cường sức khỏe cơ thể và hệ miễn dịch, hạn chế nguy cơ mắc bệnh do kháng thể nhầm tế bào tuyến giáp.
-
Bổ sung đủ i-ốt: Đảm bảo chế độ dinh dưỡng hàng ngày cung cấp đủ lượng i-ốt cần thiết để tránh các vấn đề sức khỏe liên quan đến tuyến giáp.
-
Dinh dưỡng hợp lý: Ăn uống lành mạnh, hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán và đồ uống chứa cồn hoặc chất kích thích để giảm nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến tuyến giáp.
-
Tầm soát sức khỏe định kỳ: Thực hiện kiểm tra và sàng lọc bệnh lý tuyến giáp định kỳ, đặc biệt đối với những người có yếu tố nguy cơ.
-
Suy nghĩ tích cực: Xây dựng một lối sống lành mạnh, tăng cường sức khỏe cơ thể và tinh thần để giảm nguy cơ mắc bệnh cường giáp.
Việc tầm soát bệnh cường giáp nên được thực hiện hàng năm, đặc biệt đối với phụ nữ trên 20 tuổi. Việc phát hiện sớm giúp điều trị kịp thời, ngăn chặn biến chứng và bảo vệ sức khỏe của bạn. Ngoài ra, đối với những triệu chứng cường giáp như mắt lồi, cổ to, đau họng, thân nhiệt cao, suy giảm thị lực, bạn cần đi khám ngay tại các trung tâm y tế có chuyên khoa nội tiết để được chẩn đoán và điều trị.
FAQs
Q: Bệnh cường giáp có chữa khỏi được không?
A: Bệnh cường giáp có thể được chữa khỏi hoặc kiểm soát tốt nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc chọn phương pháp điều trị phù hợp sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của nó. Quan trọng là tầm soát sức khỏe định kỳ và tham khảo ý kiến của bác sĩ để nhận được điều trị phù hợp.
Q: Bệnh cường giáp có nguy hiểm không?
A: Cường giáp có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm đến tính mạng như bệnh mắt tuyến giáp, rối loạn nhịp tim, cơn bão giáp và các vấn đề khi mang thai. Tuy nhiên, nếu được chẩn đoán và điều trị kịp thời, nguy cơ này có thể được giảm thiểu và tình trạng bệnh có thể kiểm soát tốt.
Q: Lối sống lành mạnh có giúp phòng ngừa bệnh cường giáp không?
A: Có, lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh cường giáp. Tập luyện thể dục, bổ sung đủ i-ốt và ăn uống hợp lý giúp duy trì sức khỏe cơ thể và hệ miễn dịch, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh tuyến giáp.