Viêm da cơ địa là một bệnh ngoài da khá phổ biến trong cộng đồng, đặc biệt là ở trẻ em. Bệnh xuất hiện quanh năm, nhưng thời tiết chuyển mùa, đặc biệt là mùa lạnh, hanh khô là thời điểm bệnh xuất hiện nhiều hơn. Gần đây, viêm da cơ địa ở trẻ em đã có xu hướng gia tăng và ngày càng được chú ý tại Khoa Da liễu – Bệnh viện Nhi Trung ương.
Cách đây 3 tuần, bé trai T.P (14 tháng tuổi, Hà Nội) bị nổi mảng da đỏ, khô sần, ngứa ở lưng, ngực, hai tay và chân. Gia đình do lo lắng về dịch Covid-19 không đưa bé đi khám mà tự mua thuốc về nhà để điều trị. Tuy nhiên, tình trạng sẩn ngứa của bé không giảm mà tiếp tục lan rộng khắp cơ thể, khiến bé khó chịu, khó ngủ và ăn kém. Ngày 23/9/2021, gia đình đã đưa bé đến khám tại phòng khám Da liễu – Bệnh viện Nhi Trung ương và bé được chẩn đoán bị viêm da cơ địa.
TS.BS Phạm Thị Mai Hương – Phụ trách khoa khám bệnh Đa khoa, kiêm trưởng khoa Da liễu, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, viêm da cơ địa, hay còn gọi là bệnh chàm thể tạng (eczema), là một bệnh viêm da tái phát, mãn tính, thường gặp ở trẻ em và có liên quan tới cơ địa dị ứng. Bình thường, da có một lớp màng bảo vệ, giúp giữ nước và bảo vệ da khỏi những tác nhân gây bệnh từ bên ngoài. Tuy nhiên, ở người viêm da cơ địa, lớp màng bảo vệ bị tổn thương, da bị khô, mất nước, và các vi khuẩn từ bên ngoài có thể xâm nhập gây ra những nốt mẩn đỏ, mụn nước và ngứa ngáy trên da. Bệnh viêm da cơ địa thường xuất hiện sớm, có đến 60% trẻ em bị viêm da cơ địa khi còn trong năm đầu đời, 30% trong 5 năm đầu và chỉ có 10% mắc bệnh sau 5 tuổi. Thông thường, 95% bệnh ổn định sau 2 tuổi, chỉ có 5% trẻ lớn phát triển thành viêm da cơ địa. Tuy nhiên, một số trường hợp viêm da cơ địa tái phát nhiều lần cho tới khi trưởng thành, gây nhiều bất tiện và ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.
Nguyên nhân và triệu chứng của bệnh viêm da cơ địa
Theo TS.BS Phạm Thị Mai Hương, nguyên nhân gây bệnh viêm da cơ địa chưa được xác định rõ, nhưng có một số yếu tố chính gây bệnh như tổn thương hàng rào bảo vệ da, môi trường, di truyền và miễn dịch. Khi hàng rào bảo vệ da bị tổn thương do giảm sự sản xuất lớp lipit trên bề mặt da, da sẽ trở nên khô, mất nước và tế bào da bị biến dạng. Điều này tạo điều kiện cho vi khuẩn từ bên ngoài xâm nhập và gây bệnh.
Môi trường cũng là một yếu tố quan trọng làm khởi phát và gia tăng nặng tình trạng bệnh, ví dụ như thời tiết khô hanh, các tác nhân dị ứng như mạt bụi, phấn hoa, lông động vật hoặc dị ứng thức ăn như trứng, sữa, lạc, tôm, cua… Ngoài ra, yếu tố di truyền cũng được xem là một trong những nguyên nhân gốc rễ của bệnh viêm da cơ địa.
Triệu chứng của bệnh viêm da cơ địa sẽ thay đổi theo từng giai đoạn. Ở giai đoạn cấp tính, tổn thương trên da sẽ hiện dấu dưới dạng nốt mụn nước đỏ, rỉ dịch, tạo thành vảy… Thường gặp ở trán, má, cằm và trong trường hợp nặng hơn có thể lan rộng đến các chi và toàn thân. Ở giai đoạn bán cấp, triệu chứng bệnh nhẹ hơn, các dát sần trên da đỏ, tập trung thành mảng hoặc rải rác, thường xuất hiện ở các khu vực duỗi các chi. Đến giai đoạn mạn tính, da trẻ sẽ dày, khô, và có vết nứt đau đớn, thường xuất hiện ở các nếp gấp lớn, lòng bàn tay, lòng bàn chân, cổ tay, cổ chân…
Biến chứng của viêm da cơ địa
Nếu không được chẩn đoán, điều trị và chăm sóc da kịp thời, viêm da cơ địa có thể gây ra một số tình trạng phiền toái cho trẻ như ngứa – có thể khiến trẻ quấy khóc, khó ngủ và ăn kém; gây chậm tăng trưởng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của trẻ; hơn nữa, tổn thương da cũng có thể bị nhiễm khuẩn và virus, gây ra viêm da cơ địa trầm trọng hơn và khó điều trị. Ở một số trường hợp, viêm da cơ địa có thể ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ, làm trẻ thiếu tự tin do tác động lên thẩm mỹ.
Các phương pháp điều trị trẻ bị viêm da cơ địa
Nguyên tắc điều trị viêm da cơ địa là phục hồi hàng rào da, kiểm soát nhanh các đợt viêm bằng thuốc chống viêm và duy trì tình trạng ổn định của bệnh bằng cách giữ ẩm da.
Việc giữ ẩm da là rất quan trọng, vừa giúp chống khô da, vừa giải quyết ngứa và hạn chế tái phát bệnh. Để giữ ẩm, cần thực hiện hàng ngày và liên tục sau khi triệu chứng bệnh đã được cải thiện, tùy thuộc vào mức độ bệnh để lựa chọn các sản phẩm giữ ẩm, có thể là dạng lỏng, dạng kem hoặc dạng mỡ. Điều trị sẽ phụ thuộc vào giai đoạn bệnh, có thể là viêm da cơ địa cấp tính hay mạn tính.
Thuốc chống viêm corticosteroid dạng bôi rất hiệu quả trong điều trị viêm da cơ địa, nhưng nếu dùng lâu dài không đúng liều lượng, nồng độ và độ mạnh của thuốc, có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn như teo da, giãn mạch… Do đó, khi sử dụng nhóm thuốc này cần có sự chỉ định chặt chẽ của bác sĩ. Ngoài ra, tùy vào tình trạng nhiễm khuẩn và mức độ ngứa, bác sĩ cũng có thể kê đơn thuốc kết hợp như thuốc kháng sinh, thuốc kháng vi-rút, thuốc chống nấm, thuốc chống ngứa…
Hướng dẫn cách chăm sóc cho trẻ bị viêm da cơ địa
Để điều trị viêm da cơ địa, việc chăm sóc da cho trẻ là rất quan trọng để bệnh được kiểm soát và tránh tái phát. Điều này đòi hỏi sự tỉ mỉ và sự hợp tác giữa bác sĩ và cha mẹ của trẻ.
- Cha mẹ nên cho trẻ mặc quần áo chất liệu cotton, mềm mại, dễ thấm hút, hạn chế mặc đồ len, dạ tiếp xúc trực tiếp với da của trẻ. Cha mẹ hoặc người chăm sóc trẻ cũng cần hạn chế mặc đồ len, dạ thô ráp khi bế trẻ.
- Cha mẹ không nên bôi, tắm cho trẻ bằng các nước lá không rõ nguồn gốc, vì điều này có thể là nguyên nhân làm tình trạng bệnh của trẻ nặng thêm.
- Luôn luôn chú ý loại bỏ các yếu tố kích ứng làm tình trạng bệnh trở nên nặng hơn, ví dụ như bụi, mạt nhà, phấn hoa, lông động vật…
- Không nên cho trẻ ăn những loại thực phẩm có khả năng gây dị ứng hoặc thức ăn lạ.
- Ngoài ra, trẻ bị viêm da cơ địa nên tắm bằng những loại sữa tắm dịu nhẹ, ít kích ứng và có tính chất dưỡng ẩm. Nhiệt độ nước tắm không quá nóng và không nên ngâm trẻ quá lâu.
Bác sĩ khuyến cáo, khi thấy trẻ có biểu hiện nổi mẩn đỏ, khô da nhiều, cha mẹ cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám, xác định nguyên nhân và điều trị kịp thời, tránh mọi biến chứng.
Vy Hiếu – Thu Hương – Phòng Truyền thông và Chăm sóc khách hàng